Jump to content

Nneɛma a Atwa Yɛn Ho Ahyia Ho Banbɔ Dwumadibea (Ghana)

Ɛfi Wikipedia
Nneɛma a Atwa Yɛn Ho Ahyia Ho Banbɔ Dwumadibea (Ghana)
government agency
inception1994 Sesa
ƆmanGhana Sesa
located in the administrative territorial entityNkran Sesa
coordinate location5°33′6″N 0°11′59″W Sesa
wɔn wɛbsaethttp://www.epa.gov.gh/ Sesa
Map
Wɔatwerɛ nsɛm wei ɛwɔ Asante kasa mu

Nneɛma a Atwa Yɛn Ho Ahyia Ho Banbɔ Dwumadibea (Environmental Protection Agency (Ghana)) yɛ adwumayɛbea a ɛhwɛ Nneɛma Atwa Yɛn Ho Ahyia, Nyansahu, Mfiridwuma ne Nneɛma Foforo so, a wɔnam EPA Mmara 490 (1994) na ɛde sii hɔ no.[1]

Dwumadibea no botae titiriw ne sɛ ɛbɛma nneɛma a atwa yɛn ho ahyia wɔ ɔman no mu no atu mpɔn, wakora so na wɔahyɛ ho nkuran na wɔabɔ mmɔden sɛ wobɛma anya nkɔso na atra hɔ daa denam nneɛma a wɔde di dwuma yiye, a etu mpɔn so, na wosusuw asetra ne pɛyɛ ho nsɛm ho.[2][3] EPA Ghana adwuma ne sɛ wɔbɛhwɛ ɔman no nneɛma a atwa yɛn ho ahyia so, abɔ ho ban na ama ayɛ yie na wɔahwehwɛ akwan a wɔbɛfa so ama wiase nyinaa nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho haw so atew.

Botae

[sesa]

Wɔn adwuma ne sɛ wɔbɛnya nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho nhyehyɛeɛ ne dwumadie nhyehyɛeɛ a wɔaka abom a ɔmanfoɔ de wɔn ho bɛhyɛ mu kɛseɛ, wɔde nhyehyɛeɛ ne mfiridwuma ho dwumadie a ɛfata bedi dwuma yie, afotuo a ɛfa nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho haw ho ne nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho mmara ne nhyehyɛeɛ a wɔde bedi dwuma yie, a ɛkɔ so daa. EPA Ghana yɛ nhyehyeɛ adwumakuo a na ɛkanyan nsakraeɛ kɔ nneɛma a atwa yɛn ho ahyia pa mu.

Ho nsɛm

[sesa]

Adwumakuw no fii ase wɔ bere a na asiane ahorow a nnipa dwumadi a ahwɛyiye nnim de ba nneɛma a atwa yɛn ho ahyia so no ho nsɛmnsɛm sɔree kɛse mu, na ɛmaa Amanaman Nkabom Kuw no frɛɛ nhyiam bi wɔ Stockholm faa nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho wɔ Ayɛwohomumɔ 1972 mu. Wɔpenee akwankyerɛ a wɔde bɛyɛ ade wɔ nhyiam no ase, a nea ɛka ho ne Amanaman Nkabom Asoɛe a Ɛhwɛ Nneɛma a Atwa Yɛn Ho Ahyia Ho Nhyehyɛe (UNEP) a wɔde sii hɔ no so. Ansa na saa gyinaesi yi reba no, Amansan Nhyiam no paw Ghana kaa aman 58 a wɔhyehyɛɛ no ​​sɛ wɔnhwɛ UNEP nsɛm so no Aban Bagua no mu ho.

Dwumadi

[sesa]
EPA ntetee sukuu a ɛwɔ Amasaman, wobuee ano wɔ afe 2001 mu
  • Nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho nkyerɛkyerɛ.
  • Nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho nhwehwɛmu.
  • Nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho nhwehwɛmu a edi mu.
  • Nneɛma a atwa yɛn ho ahyia sohwɛ.
  • Nnwuma ne mmeae a wotu fagude a wɔhwɛ so.
  • Mmara a wɔdi so ne hwɛ a wɔhwɛ sɛ afofor de bedi dwuma.
  • Nneɛma a atwa yɛn ho ahyia adwumayɛ ho nkyerɛkyerɛmu na wɔma ɔmanfoɔ hu mu.
  • Amanneɛbɔ a ɛfa nneɛma a atwa yɛn ho ahyia tebea ho.
  • Nhwehwɛmu a ɛfa nneɛma a atwa yɛn ho ahyia a ɛbɛtena hɔ daa ho.

Mantam Dwumadibea ahorow

[sesa]
See caption
Ghana asase mfonini a EPA mantam adwumayɛbea ahorow ka ho
Year Office First head
1988 Northern Region (Tamale) Edward M Telly
1991 Upper West Region (Wa) John Pwamang
1991 Upper East Region (Bolgatanga) Saaka O. Sulemana
1991 Eastern Region (Koforidua) Johnson Boanuh
1991 William Owusu Adja
1992 Western Region (Sekondi) Albert Boateng
1992 Brong Ahafo Region (Sunyani) Francis Zakari
1993 Central Region (Cape Coast) Maxwell Nimako Williams
1994 Ashanti Region (Kumasi) Emmanuel Mante
1996 Greater Accra (Amasaman) Fynn Williams
1999 Tarkwa Michael Sandow Ali
2001 Tema Yaw Osafo Afriyie

Mfe a ɛto so 40 afahyɛ

[sesa]
Multicolored banner
Mfe a ɛto so 40 afahyɛ ho nkaebɔ mfonyi
Plastic-on-wood sign in two horizontal sections
Green City Project ho sɛnkyerɛnnepon wɔ Danfa, a ɛbɛn Accra

Nneɛma a Atwa Yɛn Ho Ahyia Ho Banbɔ Dwumadibea no dii ne mfeɛ aduanan wɔ afe 2014 mu.[4][5] Wofii ase wɔ Ɔpɛpɔn 29, na afahyɛ no bi ne nnua dua, ɔkasa ahorow, sukuu akansi, abasobɔde ne anwummere aduan. Green City Project, adwumayɛbea ti foforo, fii afe no ase na wɔn na wobuee ano. Na adwumakuw no rehwehwɛ tumi krataa a ɛbɛma sukuupɔn ahorow bi atete nneɛma a atwa yɛn ho ahyia ho abenfo.

Beaɛ a menyaa mmoa fii

[sesa]
  1. Integrity, dedication, service, teamwork... | Environmental Protection Agency, Ghana, retrieved 2024-08-03
  2. World Bank Document, ENVIRONMENTAL AND SOCIAL MANAGEMENT FRAMEWORK (PDF)
  3. World Vision International, Environmental and Social Management Framework (PDF)
  4. Peace FM Online, EPA Urged To Collaborate With Research Institutions, retrieved 2024-08-03
  5. Graphics Online (2014-01-30), 40 Years of environmental protection in Ghana: Footprints from EPC to EPA