Kwaku Agyemang-Manu

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu
Kwaku Agyemang-Manu
nnipa
sex or gendermale Sesa
country of citizenshipGhana Sesa
name in native languageKwaku Agyemang-Manu Sesa
given nameKwaku Sesa
family nameManu Sesa
date of birth6 Ɛbɔ 1955 Sesa
place of birthDomaa Ahenkro Sesa
languages spoken, written or signedEnglish, Bono Sesa
occupationaccountant, Amanyɔni Sesa
position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 6th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Minister for Health of Ghana, Member of the 8th Parliament of the 4th Republic of Ghana Sesa
educated atUniversity of Ghana Sesa
work locationBono Region Sesa
member of political partyNew Patriotic Party Sesa
candidacy in election2008 Ghanaian general election, 2012 Ghanaian general election, 2016 Ghanaian general election, 2020 Ghanaian general election Sesa
religion or worldviewKinilisyano Sesa

Kwaku Agyemang-Manu (wɔwoo no Ɔpɛpɔn 6, 1955) yɛ Ghana amanyɔni. Ɔyɛ mmrahyɛbagua no muni a ɔhwɛ Dormaa Central so ne Akwahosan Soafo.[1][2][3][4] Ɔyɛ Chartered Management Accountant na ɔnyaa Bachelor of Arts wɔ Sikasɛm ne Akontaabuo mu wɔ Ghana Suapɔn mu wɔ afe 1989.[5]

Mfitiase asetra ne nhomasua[sesa]

Wɔwoo Agyeman-Manu wɔ Dormaa Ahenkro wɔ saa bere no Brong Ahafo Mantam a mprempren ɛyɛ Bono Mantam mu . Ɔnyaa ne GCE Ordinary Level wɔ afe 1973 mu ne ne GCE Advanced Level wɔ afe 1975 mu. Ɔyɛ Chartered Management Accountant ne Associate Member wɔ afe 1990.[6] Na ɔnyaa Bachelor of Arts wɔ Sikasɛm ne Akontaabuo mu wɔ Ghana Suapɔn mu wɔ afe 1979 mu. Ɔsan nso wiee Management Accountancy wɔ London School of Accountancy.[7]

Adwuma[sesa]

Na ɔyɛ sikasɛm sohwɛfoɔ wɔ Ghamot Company Limited ne Toyota Ghana Company Limited nso . Na ɔsan yɛ Akontaabufo Panyin Abadiakyiri wɔ MIM Timber Company Limited.[6]

Amammui mu adwuma[sesa]

Agyeman-Manu yɛ New Patriotic Party no muni na ɔyɛ mmrahyɛbaguani ma Dormaa Central Constituency a ɛwɔ saa bere no Brong Ahafo mantam mu wɔ Ghana. Ɔyɛɛ Ɔmanfoɔ Akontaabuo Boayikuo no Titenani wɔ mmrahyɛbagua a atwam ntɛm ara no mu na na ɔyɛ Ɔman Akwahosan Aban no CEO a ɔreyɛ adwuma wɔ afe 2006 mu, na ɔsan nso yɛ Ɔmanpanyin abadiakyiri a ɔhwɛ Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛeɛ so wɔ kan Ɔmampanyin Kufuor nniso ase (2001 kɔsi 2008 ).[8] Wɔ saa aban yi mu no, ɔsomm Ɔman Ɔsoafo Abadiakyiri wɔ Nnwuma a edidi so yi mu: Aguadi ne Nnwuma, Mfinimfini, Sikasɛm, Nkitahodi ne Akwan ne Transport. Wayɛ adwuma wɔ Asoɛe ahorow te sɛ Small Arms Commission of Ghana, Ghana Revenue Authority, Bank of Ghana, ne Divestiture Implementation Committee no Boayikuw ahorow mu.

Kabinet soafo panyin[sesa]

Wɔ May, 2017 mu no, Ɔmampanyin Nana Akufo-Addo bɔɔ Kwaku Agyemang-Manu din sɛ asomfoɔ dunkron a wɔbɛhyehyɛ ne kabinet no fa.[9] Wɔde asomfo 19 no din kɔmaa Ghana mmrahyɛbagua no na Aban no Kasafo, Rt. Hon. Ɔbenfo a ɔbenfo. Mike Ocquaye na ɔkyerɛwee . Sɛ Kabinet Ɔmanpanyin no, Agyemang-Manu yɛ Ɔmanpanyin no mu kuw no fa na ɔboa wɔ gyinaesi nhyehyɛe atitiriw mu ma ɔman no.[10]

Boayikuw no[sesa]

Ɔyɛ Members Holding Offices of Profit Committee no muni.

Akyinnyegye ahorow[sesa]

Woyome animguasesɛm[sesa]

Wɔ afe 2005 mu no, Owura Kwaku Agyemang Manu, a saa bere no na ɔyɛ Sikasɛm soafo Abadiakyiri wɔ Kufuor nniso ase no, de krataa bi a na Sikasɛm soafo titiriw no nni hɔ no kɔmaa adwumakuw bi a Owura Alfred Agbesi Woyome na ɔwɔ wɔ agumadibea ahorow a wobesi ama CAN no ho 2008 mu. Afei Owura Woyome de Ghana Aban kɔɔ asɛnnibea wɔ afe 2009 mu na ɔnyaa atemmuo a ɛboro GHC ɔpepem 51, a ɔde ne ho too krataa a Owura Kwaku Agyemang Manu de maeɛ no so.[11][12]

Animguasesɛm a ɛfa awɔ a wɔkra ho[sesa]

Wɔ 8 Ɔpɛpɔn 2019 no, IMANI Center for Policy & Education, Think Tank a ɛwɔ Ghana no Titenani, dii[13] kan bɔɔ amanneɛ wɔ adetɔ ho mmara sobu ahodoɔ a Ministry of Health (MoH) yɛeɛ wɔ Anti-Snake Venom Serum a wɔtɔɔ wɔ an krataa a wɔabue ano wɔ Facebook so a wɔde kɔmaa Ɔsomfo no. Wɔ mmɔden a wɔbɔe sɛ wobesiw asɛm no ano no, wɔtee Ɔsomfo no wɔ mpɔtam hɔ radio dwumadibea bi, Adom FM so sɛ ɔrebɔ nsɛm a wɔkae sɛ wɔabu tender procurement so no gui. Wɔde mmuaeɛ a ɛdi akyire nso kɔmaa IMANI wɔ yei ho [1] Akyiri yi wɔhunuu sɛ saa nsɛm a Ɔsomfoɔ no kaeɛ yi yɛ nea wɔayɛ de akata nkitahodie a wɔne mpɔtam hɔ adwumakuo bi a wɔfrɛ no Pharmanova yɛeɛ so. Ɔmanfoɔ Adetɔ Aban (PPA) buu atɛn tiaa Ɔsom Dwumadibea no na wɔkaa nneɛma ahodoɔ a wɔabu so wɔ ne gyinaesie no mu na wɔsrɛɛ Ɔsom adwuma no sɛ wɔmma Pharmanova nnwumakuo mmienu no mfata mma wɔmfa wɔn ho nhyɛ mu mprenu wɔ nsɛm foforɔ mu na wɔne wɔn a wɔaka no nhwɛ tender no bio. Wɔkaa saa aniwusɛm yi ho asɛm kɛse wɔ mpɔtam hɔ nsɛm ho amanneɛbɔfo mu na nnipa pii bisabisaa wɔn ho sɛ dɛn nti na Ɔsomfo no da so ara wɔ dibea bere a saa nokwasɛm ahorow a emu yɛ den a wɔde too no so yi ama wɔahwere nnipa pii wɔ ɔman no mu esiane aduru a egye ntɛmpɛ a ɛho hia nyinaa yi a wonni nti. Ɛde besi March 2020 no, Ɔsomfoɔ no abɔ mmɔden ahodoɔ ahwɛ sɛ ɔbɛtwa tender a wɔaka ho asɛm no mu, abue tenders foforɔ ama Anti-Snake Venom Serum, abu n’ani agu gyinaesie a PPA de ama no so na wabɔ mmɔden sɛ ɔbɛsan de tenders foforɔ yi ama Pharmanova Ghana Limited.[14]

Kɔndɔm ho animguasesɛm[sesa]

Wɔ afe 2019 mu no, Ministry of Health buee tender maa condom wɔ tebea horow a ɛyɛ nwonwa mu. Nea ɛyɛ anigye no, mpɔtam hɔ adwumakuw biara nni hɔ a anka wobetumi de kɔndɔm no ama no amfa wɔn ho anhyɛ mu a ɛmaa nsemmisa sɔree sɛ wobuee tender no ano na wɔbɔɔ ho dawuru kɛse sɛnea Ɔmanfo Adetɔ Mmara no hwehwɛ no a. Ɛyɛ anigye nso sɛ yɛbɛhyɛ no nsow sɛ apam no san kɔɔ Pharmanova Limited nkyɛn.[15][16]

Nnuru a wɔfrɛ no Pharmanova[sesa]

Adwumakuw bi a wɔakyerɛw wɔn din wɔ mpɔtam hɔ a Indiafo na wɔhwɛ so no ayɛ adwuma wɔ Ghana fi afe 2005 na ɛrenya nkɔanim wɔ tender pii mu titiriw wɔ Kwaku Agyemang Manu bere a na ɔyɛ Akwahosan Soafo no ase. Ghana Aban mfii nhwehwɛmu a edi mũ biara ase bere a mpɔtam hɔ nsɛm ho amanneɛbɔfo atintim nsisi ne tender nsakrae ho adanse kɛse no.

Ankorankoro asetra[sesa]

Agyeman-Manu yɛ Kristoni. Ɔwaree na ɔwɔ mma baanum a wonim wɔn.[4]

Baguam atoro a ɛfa ne COVID-19 tebea ho[sesa]

Wɔ June 13, 2020 no, nsɛm ho amanneɛbɔfoɔ dodoɔ bi a ɛwɔ Ghana de too gua sɛ ɔne ne yere ne ne ba no ayɛ COVID-19 na wɔregye wɔn akɔ University of Ghana Medical Center (UGMC).[17][18][19][20]

Wɔgyee Kwaku Agyemang-Manu kɔɔ ayaresabea Yawda na wogyaee no Fida bere a ne yere ne ne babarima wɔ tebea a emu yɛ den mu wɔ UGMC ayaresabea a wɔhwɛ wɔn a wɔyare denneennen no . Ɔkaa sɛ, onnya nhuu COVID-19 wɔ Kwasida bere a ɔne nsɛm ho amanneɛbɔfo bi a wɔfrɛ no Afia Pokuaa aka Vim Lady faa telefon so kasae no.[21] Ɔkae sɛ ɔregye n’ahome nkutoo na ɔnom asikreyare aduru a ɔtaa de di dwuma no. Wɔka sɛ ne tebea no ama ehu aba Aban mu na mpanyimfo pii retew wɔn ho afi afoforo ho. Nana Addo Dankwa Akufo-Addo, Ghana President, de too gua wɔ National TV so sɛ ampa ara ne Minister of Health nyaa COVID-19.[20]

Ɛsɛ sɛ yɛhyɛ no nsow sɛ wɔatwe NPP mmrahyɛbagua primaries a ɛwɔ Ministers constituency no akɔ akyiri bio. Ɛbɛyɛ anigye sɛ yebehu sɛ ebia atrae ne titiriw no n’apam no ananmusifo bɛboa no bio wɔ eyi akyi anaa.[22]

WHO Adwumayɛkuw no hoahoa wɔn ho[sesa]

Hon. Wɔafrɛ Kwaku Agyeman-Manu sɛ ɔmmɛyɛ Wiase Akwahosan Ahyehyɛde (WHO) mpanyimfo kuw no mu sɛ Ghana ananmusifo a ɔyɛ WHO man no muni.[18] Wɔtintim no kɛseɛ wɔ Ghana nsɛm ho amanneɛbɔ mu sɛ ɛyɛ ne nnwuma/nnwuma pa sɛ Ɔsomfoɔ ne ne mfiridwuma ho nimdeɛ na ama wɔapaw saa dibea a ɛkorɔn yi. Ɛsɛ sɛ yɛhyɛ no nsow sɛ WHO paw emufo fi wɔn Aman a wɔyɛ Asomfo nkutoo mu. Esiane sɛ ɔyɛ Akwahosan Soafo wɔ Ghana nti, ɛno nti na ogyina Ghana ananmu na ɛnyɛ n’ankasa.[23] Owura Agyeman-Manu bɛka ho sɛ Afrikafoɔ baason a wɔgyina wɔn aman ananmu no mu baako sɛ wɔbɛboa WHO adwumayɛkuo no wɔ May 2020.

Nsɛm a wɔde gyinaa so[sesa]

  1. Kwaku Agyemany-Manu - Kwaku Agyemany-Manu - Pulse, 2017-02-11, archived from the original on 2017-02-11, retrieved 2023-06-11
  2. Hon. Kwaku Agyemang Manu is New Health Minister | Ghana Health Nest, 2017-02-11, archived from the original on 2017-02-11, retrieved 2023-06-11
  3. 178 Covid-19 In School – Health Minister (in American English), 2020-07-21, retrieved 2023-06-11
  4. 4.0 4.1 Parliament of Ghana, retrieved 2023-06-11
  5. Kwaku Agyeman-Manu, Biography, retrieved 2023-06-11
  6. 6.0 6.1 Parliament of Ghana, retrieved 2023-06-11
  7. MPs (in American English), retrieved 2023-06-11
  8. Be discreet in last minute deals - Agyemang-Manu to gov’t (in English), 2016-12-22, retrieved 2023-06-11
  9. Arts Minister Catherine Afeku makes it to Cabinet | Entertainment 2017-05-31, 2017-07-31, archived from the original on 2017-07-31, retrieved 2023-06-11
  10. Kwaku Agyeman-Manu, Biography, retrieved 2023-06-11
  11. Agyemang Manu’s letter constitutes contract - Woyome (in English), 2014-11-01, retrieved 2023-06-11
  12. Kweku Agyemang Manu testifies at Woyome trial (in English), 2012-10-30, retrieved 2023-06-11
  13. Log into Facebook (in English), retrieved 2023-06-11 {{citation}}: Cite uses generic title (help)
  14. Snake anti-venom scandal,more people die of snake-bites as MoH looks on (in English), 2019-03-01, retrieved 2023-06-11
  15. We followed due process in awarding GHC3m condom contract – Health Ministry (in American English), 2019-04-01, retrieved 2023-06-11
  16. MoH denies wrongdoing in Condom Contract (in English), 2019-04-02, retrieved 2023-06-11
  17. Wife, son of Health Minister test positive for coronavirus - Reports (in English), 2020-06-13, retrieved 2023-06-11
  18. 18.0 18.1 MyJoyOnline.com - Myjoyonline (Ghana News) Ghana's most comprehensive website. Independent, Fearless and Credible journalism (in American English), retrieved 2023-06-11
  19. Ghana’s Minister for Health tests positive for Coronavirus (in American English), 2020-06-13, retrieved 2023-06-11
  20. 20.0 20.1 I don't have coronavirus, I’m only resting – Health Minister denies reports (in English), 2020-06-14, retrieved 2023-06-11
  21. Fear grips Ghana’s cabinet as Health Minister tests positive for coronavirus (in English), 2020-06-14, retrieved 2023-06-11
  22. Akufo-Addo confirms Health Minister's coronavirus status (in English), 2020-06-14, retrieved 2023-06-11
  23. WHO Executive Board (in English), retrieved 2023-06-11