Anthony Akoto Osei

Ɛfi Wikipedia
Wɔatwerɛ nsɛm wei ɛwɔ Asante kasa mu
Hon.
Anthony Akoto Osei
Minister for Monitoring and Evaluation
Bere
7 February 2017 – 20 March 2023
Member of the Ghana Parliament
for Old Tafo mpasua
Bere
7 January 2005 – 20 March 2023
Minister for Finance and Economic Planning
Bere
2007 – 6 January 2009
OdikanfoKwadwo Baah Wiredu
AnanmusiniKwabena Duffuor
Deputy Minister for Finance and Economic Planning
Bere
May 2003 – 2007
Ne ho asɛm
Awo bere(1953-04-18)18 April 1953
Sunyani, Gold Coast (now Ghana)
Owu bere20 March 2023(2023-03-20) (aged 69)
Ne manGhanaian
AmanyɔkuoNew Patriotic Party
Mma3
Sukuu a w'akɔHoward University, American University, Oberlin College
N'adwumaEconomist/ Banker/ Insurer
CommitteesFinance Committee, Defense Committee(7th Parliament of 4th Republic of Ghana)

Wɔwoo Anthony Akoto Osei wɔ( Oforisuo 18,1953 – Ɔbɛnem 20,2023) na ɔyɛ Ghana sikakorabea dwumayɛni ne ɔmanyɔni. Osei dii kan wɔ Ɔmanpanyin John Agyekum Kufuor aban mpanyimfo kuw mu sɛ Ɔman Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛe so na afei na ɔyɛ Sikasɛm soafo a ɔyɛ adwuma. Na ɔyɛ Mmarahyɛ Bagua no muni ma abatow mantam a ɛwɔ Tafo Dedaw a ɛwɔ Ashanti mantam mu.[1]

Abrabɔ Ahyɛaseɛ ne adesua[sesa]

Wɔwoo Osei wɔ Kumasi, Ashanti Mantam no ahenkurow mu, wɔ 18 Ayɛwohomumɔ 1953.[1]Ɔnyaa ne ntoaso sukuu wɔ Achimota Sukuu ne Opoku Ware sukuu. Ɔtoaa so wɔ Oberlin College wɔ Ohio baabi a onyaa Bachelor’s degree wɔ sikasɛm mu.Ɔnyaa Master of Arts abodin krataa wɔ sikasɛm ho nimdeɛ a wɔde di dwuma mu wɔ Amerika Suapɔn a ɛwɔ USA. Ɔsan nso wiee Howard Suapɔn wɔ afe 1987 mu a ɔnyaa PhD wɔ sikasɛm mu.[2]

Adwuma[sesa]

Ná Osei yɛ sikasɛm ho ɔbenfo wɔ n’adwuma mu. Wɔ 27 Oforisuo 2002 no, Osei bɛyɛɛ Merchant Bank (Ghana) Ltd. adwumayɛfoɔ kuo no muni Kan no, na ɔyɛ adwuma sɛ ɔbenfoɔ boafoɔ wɔ Dillard Suapɔn (USA) na ansa na ɛno reba no na ɔyɛ nhwehwɛmu boafoɔ wɔ Center for Policy Analysis (Ghana).[3]

Mmrahyɛbadwa adwuma[sesa]

Sikasɛm Nhyehyɛeɛ soafoɔ abadiakyiri

Osei yɛɛ adwuma sɛ Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛeɛ soafoɔ abadiakyiri wɔ May 2003 mu na na ɔyɛ sikasɛm ho ɔfotufoɔ ma aban.[2]Wɔmaa no so sɛ Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛe so a ɔyɛ adwuma kɛse wɔ bere a saa bere no sikasɛm soafo, Kwadwo Baah Wiredu wu akyi.[4] Ɔdii saa dwumadie no mu kɔsii 6 Ɔbɛnem 2009 berɛ a New Patriotic Party de aban hyɛɛ ɔsɔretia National Democratic Congress nsa, a na wɔadi nkonim wɔ afe 2008 amansan abatoɔ no mu.[5]

Ɔmanpanyin a ɔhwɛ Nhwehwɛmu ne Nhwehwɛmu so

Wɔ Ɔpɛpɔn 2017 mu no, wɔkaa Osei ntam sɛ Ɔmanpanyin Nana Akufo-Addo paw no na ɔfaa nhwehwɛmu nhyehyɛe no mu wɔ Ghana mmarahyɛ bagua mu akyi.[6] Na Monitoring and Evaluation yɛ ɔsom adwuma foforɔ a wɔayɛ sɛ ɛbɛhwɛ na wɔayɛ nhyehyɛeɛ ama nhwehwɛmu nhyiamu ne nhyiamu, de adi aban no nhyehyɛeɛ a ɛfa n’ankasa nnwumakuo nkɔsoɔ a wɔbɛsɔ ahwɛ ho no mmamu.[7]

Kabinet Ɔmanpanyin

Wɔ May 2017 mu no, Ɔmanpanyin Nana Akufo-Addo bɔɔ Anthony Akoto Osei din sɛ asomfoɔ 19 a wɔbɛhyehyɛ ne kabinet no mu baako. Wɔde asomfo 19 no din kɔmaa Ghana Mmarahyɛ Bagua no na Aban no Kasafo, Right Honorable Professor Aaron Mike Oquaye na ɔde too gua. Sɛ́ aban soafo no, na Osei ka ɔmampanyin no mu kuo no ho na ɔboaa wɔ gyinaesi atitiriw mu wɔ Ghana.[8]

Dibea afoforo a wokuraa mu

Asoɛe a Ɛhwɛ Nhyehyɛe Ho Nhwehwɛmu So (CEPA), Accra; ɔfotufo wɔ Wiase Nyinaa Sikakorabea (Korea Division), 1987; ɔbenfoɔ a ɔka ho wɔ sikasɛm mu wɔ Howard Suapɔn mu firi afe 1984 kɔsi 1995;[9] Ɔfotufoɔ Titiriw, Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛeɛ Dwumadibea, 2001–2003; Sikasɛm soafo Abadiakyiri, 2003–2007; Ɔman Ɔsoafoɔ, 2007–2008; Sikasɛm soafoɔ a ɔreyɛ adwuma, Ɔpɛpɔn 2008 - 6 Ɔbɛnem 2009; MP a ɔhwɛ Tafo-Pankrono Dedaw so ne MP a ɔhwɛ Tafo Dedaw so (Ɔpɛpɔn 2005 kɔsi Ɔpɛpɔn 2017).[9]

Beaɛ a me nyaa mmoa firiiɛ[sesa]

  1. 1.0 1.1 MPs (in American English), retrieved 2023-10-23
  2. 2.0 2.1 Hon. Anthony Akoto Osei | Ex-Officio Member – Institute for Fiscal Studies Ghana (in American English), retrieved 2023-10-23
  3. Anthony Akoto Osei, Biography, retrieved 2023-10-23
  4. https://www.modernghana.com/news/183626/ghanas-finance-minister-dies-baah-wiredu.html
  5. https://www.modernghana.com/news/318872/i-deserve-another-term-akoto-osei.html
  6. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/2nd-batch-of-ministerial-nominees-ursula-akoto-osei-joe-ghartey-in.html
  7. Kojo Akoto Boateng (2017-01-12), Dr. Akoto Osei heads new Monitoring and Evaluation Ministry (in American English), retrieved 2023-10-23
  8. Arts Minister Catherine Afeku makes it to Cabinet | Entertainment 2017-05-31, 2017-07-31, archived from the original on 2017-07-31, retrieved 2023-10-23
  9. 9.0 9.1 Profile of Dr Anthony Akoto Osei, minister-designate for monitoring and evaluation (in American English), 2017-01-12, retrieved 2023-10-23