Hohoe

Ɛfi Wikipedia

Hohoe Mantam yɛ Frao Mantam a ɛwɔ Ghana mantam 25 a wɔhwɛ so no mu biako . Wɔtee no fii kan Kpando Mantam no mu . Mmarahyɛ Bagua (LI 2072) a ɛbaa afe 2012 na ɛde sii hɔ. Mansin no asase kɛseɛ yɛ 1,172 km 2, a ɛyɛ ɔmantam no asase kɛse ɔha mu nkyem 5.6. na Ɛne Republic of Togo bɔ hyeɛ wɔ apuei fam, na ɛka Ghana amanaman ntam hyeɛ no fa; ɛda anafoɔ apueeɛ fam wɔ Afadzato mansin no fa, na ɛda anafoɔ atɔeɛ fam wɔ Kpando Mansin no fa; atifi fam no, ɛne Jasikan mansin na ebɔ hyeɛ; na atifi atɔe no ɛne Biakoye mantam no na ɛbɔ hyeɛ. N’ahenkurow a ɛyɛ Hohoe no yɛ bɛyɛ 78 kilomita fi Ho, ɔmantam no ahenkurow no mu twe 220 kilomita fi Nkran, ɔman no ahenkurow no. Nnipa dodoɔ a wɔwɔ Hohoe Mantam, sɛnea afe 2010 Nnipa ne Adan akenkan no kyerɛ no, yɛ 167,016 a ɛgyina hɔ ma nnipa dodoɔ a wɔwɔ Frao Mantam no nyinaa mu ɔha mu nkyekyɛmu 7.9. Ɛyɛ mmea ɔha biara mu 52.1 ne mmarima ɔha biara mu 47.9.

Mmeae atitiriw[sesa]

Alavanyo-Dzogbedze, Alavanyo-Deme, Alavanyo Agorme, Alavanyo-Kpeme, Alavanyo-Wudidi, Alavanyo-Agorxoe, Alavanyo-Abehenase, Gbi-Bla, Gbi-Kpeme, Gbi- Godenu Gbi-Abansi, Gbi-Wegbe, Kpoeta, Gbi Atabu, Gbi-Kledzo, Gborxome, Blave, Kitikpa, Ne bo a ɛba fam, Segbedeme, Likpe, Lolobi, Bayika, Fodome, Torkorni.

Nwomasua[sesa]

Ankorankoro ne ɔman mfitiase sukuu pii wɔ Hohoe. Nhomasua asoɛe ahorɔw a ɛwɔ Hohoe no din ne nea edidi so yi:

sukuupɔn ahorow[sesa]

  • Akwahosan ne Nyansahu a Ɛka Ho Sukuupɔn
  • Ɔhotefo Theresa Ntetee Sukuu
  • Francis Nhomasua Sukuupɔn
  • Hohoe Awogyefo Ntetee Kɔlege

Ntoaso sukuu[sesa]

  • Hohoe EP Ntoaso Sukuu
  • Likpe Ntoaso Sukuu
  • Alavanyo Ntoaso Mfiridwuma Sukuu
  • Akpafu Ntoaso Mfiridwuma Sukuu
  • Agate Ntoaso Sukuu
  • Afadjato Mfiridwuma Sukuu
  • St. Mary Seminary/Ntoaso Sukuu

Nsrahwɛ  [sesa]

Hohoe Mansin yɛ beaɛ a nsrahwɛfo betumi ama sikasɛm anya nkɔanim, ne mmoa a ɛde ma wɔ ɔman no sikasɛm mu nyinaa bere a wɔde di dwuma koraa no. Ɛwɔ nsase fɛfɛ, mmeae pii a ɛhwɛ nneɛma a atwa yɛn ho ahyia so a ɛma ɛyɛ mmeae a nsrahwɛfo kɔ hɔ a ɛho hia sen biara wɔ ɔman no mu no mu biako. Hohoe Mansin no wɔ nsrahwɛ ho nneɛma a wɔahyɛ no agyirae a edidi so yi:

i. Bepɔw a ɛkorɔn sen biara wɔ Ghana Bepɔw Afadja (Afadjato) a ɛda Liati Wote ne Gbledi mpɔtam ntam

ii. Awusubɔm a ɛkorɔn sen biara wɔ Afrika Atɔeɛ fam – Wli Nsuo a ɛwɔ Wli.

iii. Tsatsadu awusubɔm a ɛwɔ Alavanyo

iv. Tagbo Nsuo a ɛtɔ wɔ Liati Wote

v. Wadjakli Nsuo a ɛtɔ a ɛwɔ Likpe Todome

vi. Tete dade a wotu dedaw a ɛyɛ nwonwa sen biara wɔ Akpafu –Todzi 

vii. Nananom abodan anan a ɛwɔ Likpe-Todome no

Nsɛm a wɔde gyinaa so[sesa]