Mary Chinery-Hesse

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu

Mary Chinery-Hesse, FAAS, OSG, ne Ɔbenfo a ɔhwɛ ayarefo so , née Blay (wɔwoo no 29 Ɔkɔtɔberɛ 1938 ) yɛ amanaman ntam ɔman adwumayɛfoɔ ne ɔman nanmusifoɔ a ɔsom sɛ ɔbaa a ɔdi kan wɔ Ghana Suapɔn mu Chancellor, a wɔfaa no wɔ 1 Ɔbɛnem 2018. Ɔyɛ ɔbea a odi kan a ɔyɛ Amanaman Ntam Adwumayɛ Ahyehyɛde no Ɔkwankyerɛfo Panyin Abadiakyiri.

Mfitiase asetra ne nhomasua[sesa]

Wɔwoo Mary Blay maa Robert Samuel Blay, na ɔyɛ mmaranimfo, mmaranimfo ne Ghana Asɛnnibea Kunini no Temmufo wɔ First Republic bere so. Na ne maame din de Dinah Blay. Ɔkɔɔ ntoaso sukuu wɔ Wesley Girls’ Senior High School a ɛwɔ Cape Coast no mu . Ɔsan nso wɔ BA (Hons) wɔ Sociology ne Economics mu, ne Doctor of Laws (honoris causa) wɔ Ghana Suapɔn mu na ɔyɛɛ postgraduate ntetee wɔ Development Economics mu wɔ Dublin University .

Adwuma[sesa]

Wɔ n’adwuma mfiase no, na Mary Chinery-Hesse yɛ Ɔkyerɛwfo Panyin wɔ Sikasɛm ne Sikasɛm Nhyehyɛe Dwumadibea, ne Ɔman Sikasɛm Nhyehyɛe Bagua no Ɔkyerɛwfo. Ɔde ne ho bɔɔ UN wɔ afe 1981 mu baabi a ɔpaw Afrikani Ɔbea a odi kan a ɔte Amanaman Nkabom Nhyehyɛe no Ntamgyinafo ne UNDP Anamusini a Ɔte hɔ wɔ aman pii a nea ɛka ho ne, Sierra Leone, Tanzania, Seychelles, ne Uganda . Ɔdii Amanaman Nkabom no Boayikuo a Ɛhwɛ Dwumadie ne Dwumadie Ho Nsɛmmisa So (CCPOQ) anim fi 1993 kɔsi 1998, Amanaman Nkabom Abenfoɔ Kuo a Wɔyɛ Nnipa a Wɔagye din wɔ Nhyehyɛeɛ mu Nsakyeraeɛ ne Mmea ho na ɔboaa kɛseɛ wɔ amanneɛbɔ a wɔtintimii, Engendering Adjustment no mu. Ɔkaa Afrika Afotufo Bagua a ɛwɔ Wiase Sikakorabea no muni wɔ afe 1992 ne 1998 ntam hɔWɔ 1990 mfe no mu no, ɔyɛɛ Nnipa a Wɔagye Din Bagua a Ɛkorɔn a Ɛhwɛ Nkɔso a Wɔayɛ wɔ Dwumadi a Wɔde Di Dwuma Ma Aman a Wonnyaa Nkɔso Kɛse no Mu no guamtrani . Na ɔyɛ Afrika Aman Nkabom no Nnipa a Wɔagye Din Afotufo Kuw no muni na na ɔsom wɔ Zedillo Bagua a wɔfrɛ no kɛse sɛ Nnipa a Wɔagye Din Bagua a Wɔkorɔn a Wɔkorɔn a Ɛhwɛ Sikasɛm a Wɔde Ma Nkɔso So no mu.

Wɔ 1989 mu no, wɔpaw no sɛ ɔbea a odi kan a ɔyɛ Amanaman Ntam Adwumayɛ Ahyehyɛde no Ɔkwankyerɛfo Panyin Abadiakyiri a ɔwɔ Geneva, Switzerland . Ɔyɛɛ John Kufour a na ɔyɛ Ghana Ɔmampanyin no fotufo . Ná ɔyɛ Ɔman Nkɔso Nhyehyɛe Bagua no Titenani Abadiakyiri .

Wasom wɔ bagua ahorow pii a nea ɛka ho ne nea ɛwɔ Center for Policy Analysis ne Voluntary Fund for Technical Cooperation- UN High Commissioner for Human Rights . Na ɔyɛ Ɔpanyin nso wɔ Ɔmanfo Nnwuma Ho mmrahyɛbagua ne Bagua a Ɛhwɛ HIV/AIDS ne Aban so wɔ Afrika no mu .

Wɔpaw no sɛ Ghana Sukuupɔn no Ɔmanpanyin . Ɔfaa saa dibea yi wɔ 1 August 2018, na odii Kofi Annan, kan UN Ɔkyerɛwfo Panyin no ade.

Chinery-Hesse Boayikuw no[sesa]

Kan Ɔmampanyin John Kufour aban a na ɛwɔ hɔ no na ɛhyɛɛ no sɛ ɔnhwɛ ɔsom mu mfaso/akatua a wɔde bɛma Ahyɛde 71 mu mpanyimfo a wɔwɔ Ahyɛde 71 no awiei.

Ankorankoro asetra[sesa]

Ɔwaree Lebrecht James Chinery-Hesse (1930-2018), Ghana mmaranimfoɔ ne kan ɔman mmaranimfoɔ titire a na wayɛ amanaman ntam stints wɔ Sierra Leone, Zambia ne Uganda, na Ghana aban maa no Grand Medal . Wɔn babarima, Herman Chinery-Hesse yɛ software adwumayɛfo.

Adwuma[sesa]

Chinnery-Hesse, Mary ne afoforo. (1989) " Engendering nsakrae ma 1990 mfe no. " : amanneɛbɔ a efi Amanaman Nkabom ho abenfo kuw bi a ɛfa mmea ne nhyehyɛe mu nsakrae ho " London: Amanaman Nkabom Ɔkyerɛwfo [1]

Agyapadeɛ[sesa]

Efi afe 2010 kosi afe 2013 no, na ɔyɛ Panel of the Wise, a ɛyɛ Afrika Aman Nkabom Kuo a ɛhwɛ Afrika Atɔeɛ fam no afotuo kuo no muni ne Zenith Bank, Ghana Boayikuo no Titenani.

Abasobɔde ne agyede a wɔde ma[sesa]

Chinery-Hesse nyaa ɔman abasobɔde a ɛkorɔn sen biara a efi Ghana hɔ a ɛne Order of the Star of GhanaJohn Kufour nniso ase. Wɔsan nso maa no Gusi Asomdwoeɛ Nkonimdie a ɛfa Amanaman Ntam Nkitahodiɛ ne Nnipa Mmoa Ho wɔ Manila, Philippines, wɔ 24 Ɔbɛnem 2010. Wɔ November 2021 mu no, London Sukuupɔn maa no oduruyɛfo abodin krataa a ɛyɛ nidi wɔ ne mmoa a ɔde mae wɔ ɔman adwuma mu no ho.

Nsɛm a wɔde gyinaa so[sesa]

  1. Chinnery-Hesse, Mary; Secretariat, Commonwealth; Women, Commonwealth Expert Group on; Adjustment, Structural (1989). Engendering adjustment for the 1990s : report of a Commonwealth expert group on women and structural adjustment (in English). London : Commonwealth Secretariat. ISBN 9780850923407.