Fort Prinzenstein

Ɛfi Wikipedia
Fort Prinzenstein
fort
part ofForts and Castles, Volta, Greater Accra, Central and Western Regions Sesa
inception1734 Sesa
countryGhana Sesa
located in the administrative territorial entityVolta Region Sesa
locationKeta Sesa
coordinate location5°54′39″N 0°59′31″E Sesa
heritage designationGhana’s material cultural heritage Sesa
described at URLhttps://www.atlasofmutualheritage.nl/en/Singelenburgh-fort.151c Sesa
World Heritage criteriaWorld Heritage selection criterion (vi) Sesa
Ghana Place Names URLhttps://sites.google.com/site/ghanaplacenames/places-in-perspective/castles-forts#h.3hl0ccnq6l2k Sesa
Map

Fort Prinzenstein (Danish: Fort Prinsensten) yɛ abankɛseɛ a ɛwɔ Keta, Ghana a wɔde dii dwuma wɔ nkoatɔn mu. Wɔkyekyeree abankɛse a ɛte saa pii wɔ Afrika, nanso Prinzenstein yɛ kakraa bi a ɛda Volta Asubɔnten no apuei fam no mu biako. Keta yɛɛ hyɛn gyinabea a ɛbue kosii sɛ Tema Hyɛn Gyinabea no fii ase yɛɛ adwuma wɔ atɔe fam wɔ afe 1962 mu.[2] Wɔakyerɛ abankɛseɛ no sɛ Wiase Agyapadeɛ (ne abankɛseɛ ne abankɛseɛ foforɔ dodoɔ bi a ɛwɔ Ghana) ɛnam abakɔsɛm mu hia a ɛho hia ne adanseɛ a ɛfa Atlantic nkoatɔn ho nti.

Mfiase no, Denmark aguadifo na wosii no wɔ afe 1784 mu de bɔɔ wɔn ho ban wɔ Sagbadre Ko a wɔko tiaa Anlo Ewefo no akyi na wɔde maa mpɔtam hɔ dwoodwoo fi atubra aman afoforo ho. Nneɛma dodow no ara, titiriw ɔbo a wɔde sii abankɛse no, fi Accra.[3] Abantenten no ka adan atitiriw anan a Denmarkfo sii no ho.[6] Abantenten no dii dwuma titiriw wɔ nkoatɔn mu, a na Europafo a wɔwɔ Afrika Atɔe fam no ka ho. Sɛ yɛde nkoatɔn to nkyɛn a, na abankɛse no di atirimpɔw a ɛyɛ nnam ho dwuma wɔ nneɛma a wɔde fi amannɔne ba ne nea wɔde kɔ amannɔne te sɛ sika kɔkɔɔ ne asonse aguadi mu wɔ give-and-take a wɔde yɛ atuo, brandy, dade abaa, ntama, anantwinini akutu ne nea ɛkeka ho mu.

Abakɔsɛm[sesa]

Na Dutch West India Company asi Fort Singelenburgh wɔ beaeɛ a mprempren abankɛseɛ no wɔ wɔ afe 1734 mu, nanso Dutchfoɔ gyaw abankɛseɛ no wɔ afe 1737 mu, ɛbɛyɛ sɛ ɛnam Dutchfoɔ a wɔde wɔn ho hyɛɛ Akwamu a wɔdii nkoguo no afa wɔ Akyem-Akwamu ntawntawdie no mu nti. Ná Denmarkfo anya wɔn ho wɔ Keta, Anlofo aguadi ahenkurow no mu. Nanso, wɔ afe 1783 mu bere a Anlofo fow Denmarkfo ananmusifo a wɔwɔ mpɔtam hɔ no, Christiansborg Amrado no maa asraafo dɔm a wɔtwee wɔn fii nnipa a na wɔwɔ atetesɛm a ɛkyerɛ sɛ wɔmpɛ Anlofo no mu bae: Adafo, Akwapimfo, Ga ne Krobofo. Enti Denmarkfoɔ tumi dii Anlofoɔ so nkonim na wɔhyɛɛ apam bi wɔ afe 1784 mu a ɛmaa wɔn kwan sɛ wɔbɛsi Fort Prinzenstein na ɛhyɛɛ Anlofoɔ sɛ wɔne wɔn nko ara nni gua.

Ɛde besi 1803 no, na wɔde abankɛse no yɛ afiase ma nkoa a wɔretwɛn sɛ wɔde wɔn bɛkɔ Caribbean. Wɔ afe 1850 mu no, wɔtɔn abankɛse no, ne Denmark Gold Coast nkae no maa Britain. Eyi ne bere a Keta bɛyɛɛ Britania atubraman. Wɔde abankɛse no dii dwuma sɛ afiase bere bi ansa na ɛpo no sɛee ne fa bi wɔ afe 1980 mu. Wɔ mmɔdenbɔ mu sɛ wɔbɛbɔ abankɛseɛ no nkaeɛ ho ban no, ICOMOS Ghana ne Ghana Tete Nneɛma Akoraeɛ ne Nkaedum Boayikuo ne Danish Aban Nnanmusini yɛɛ adwuma wɔ afe 1991 mu bɔɔ mmɔden bi sɛ wɔbɛkora so, nanso ɛpo no nkɛntɛnsoɔ a ɛwɔ abankɛseɛ no so no kɔɔ so. Mprempren nsrahwɛfo kɔsra abankɛse no nkae.[\ Nsrahwɛfoɔ a wɔfiri wiase mmeaeɛ ahodoɔ te sɛ United Kingdom, United States, Germany, Benin, France, Ireland, Norway, Switzerland, Sweden, Denmark ne Finland kɔsra abankɛseɛ no.