Tsibu Darku IX

Ɛfi Wikipedia

Wɔatwerɛ nsɛm wei wɔ Asante Kasa mu

Nana Sir Tsibu Darku IX wɔwoo no Ɔbɛnem bosome da a ɛtɔ so dunkron wɔ afe 1902. Na ɔwui wɔ Oforisuo bosome da a ɛtɔ so dummienu wɔ afe 1982 mu wɔ Fanti Nyankumasi, wɔ awia Dɔnko.[1]

Mfitiaseɛ abrabɔ[sesa]

Wɔwoo Sir Nana Tsibu Darku IX a wɔfrɛ no Ekow Anaisie, a wɔsan nso frɛ no Nicholas Andrew deHeer, wɔ Cape Coast Yawoda, Ɔbɛnem bosome a ɛtɔ so dunkron wɔ afe 1902.[2][1]

Nwomasua[sesa]

Ne papa nua barima a ɔhwɛ akyiri no de Sir Tsibu kɔkaa ne nuabarima ho wɔ A. M. E. Zion Sukuu mu wɔ afe 1908. Berɛ a Sir Tsibu firii Ntoasoɔ Sukuu wɔ afe 1918 mu no ɔkɔɔ S. P. G. Grammar School (Seesei Adisadel College) wɔ afe 1919 mu na ɔfirii hɔ wɔ afe 1923 mu berɛ a ɔtwaa Cambridge mfitiaseɛ sukuu sɔhwɛ no.

Adwumayɛ[sesa]

Ɔyɛɛ adwuma wɔ Mfitiaseɛ Nkyekyemu wɔ Amanyɛsɛm Ntotoeɛ sɛ ɔtwerɛwfoɔ maa Owura A. F. E. Fieldgate a saa berɛ no na ɔyɛ Mansini Komisa, Cape Coast. Saa kwan yi so no, Nana nyaa nimdeɛ pii a ɔwɔ wɔ Britania nniso ho. Assin stool abusua mpanyimfo no nyaa hokwan susuw Sir Tsibu ho sen ne nuabarima panin. Na wɔtaa de wɔn ha nyinaa ba Sir Tsibu nkyɛn ansa na wɔakɔhwɛ D.C anaa mpanimfoɔ afoforo.[3]

Nnwuma ahodoɔ[sesa]

Na sukuu anan pɛ na ɛwɔ Assin Mpɔtam no nyinaa mu wɔ 1930 mfeɛ no mu, a ɛne Methodist sukuu a ɛwɔ Assin Foso, Methodist sukuu a ɛwɔ Assin Edubiase a ɛwɔ akyirikyiri kilomita 8, Methodist sukuu a ɛwɔ Assin Manso ahenkuro a ɛwɔ Assin Apimanim Traditional mpɔtam hɔ, ne katolek sukuu a ɛwɔ Assin Darmang na ɔkyerɛwee. Sir Tsibu hyɛɛ Abibifoɔ tumidi sukuu a ɛdi kan ase wɔ Fante Nyankumasi wɔ afe 1935 mu na ɛno akyire wɔ asɛmfua ɔko a ɛtɔ so mmienu no mu no nkuro ne nkuraa pii nyaa wɔn ankasa mfitiaseɛ sukuu.[2]

Ahennie[sesa]

Mpaninfoɔ no sii gyinaeɛ sɛ wɔbɛfa obi a ne mfeɛ akɔ anim berɛ a wɔde adwene korɔ paa Omanhene ne Sir Tsibu a ɔfiri Gyemfuah ahemfie asɛnka adwa mu na wɔde no kɔhyɛɛ mu wɔ Obubuo bosome no mu wɔ afe 1930 mu no.

N'anigyedeɛ[sesa]

Nneɛma titiri a Nana ani ku ho berɛ a ɔde no sii akonwa so ne Akwahosan ne Nwomasua mmeaeɛ a nkurɔfoɔ no benya.[2]

N’anigye a emu yɛ den ne akanni a ɔde hyɛɛ ɔmanfo akwahosan dwumadi ahodoɔ a ɔhyɛɛ ho nkuran no ma wotuu abura wɔ Assin nkuro ne nkuraa nyinaa mu. Eyi boa ma wosii guinea- worm yare no ano na Ayaasefo somaa ananmusifo sɛ wɔnkɔda Sir Tsibu ase sɛ ogyee wɔn fii ɔyaredɔm yi mu.[3]

Owuo[sesa]

Ɔwuiɛ wɔ afe 1934 mu.[1]

Baabi a menyaa mmoa firiiɛ[sesa]

  1. 1.0 1.1 1.2 Ghana (1982), State Burial of Nana Sir Tsibu Darku IX: ... Born 19th March 1902, Died 12th April 1982, Fanti Nyankumasi, Saturday 24th July 1982, One O'clock After Noon (in English), Ghana Publishing Corporation (Printing Division), retrieved 2023-12-16
  2. 2.0 2.1 2.2 Kofi Tutu (2021-01-20), Sir Nana Tsibu Darku IX Service to Assin Atandansu Traditional Area. (in English), retrieved 2023-12-16
  3. 3.0 3.1 Kofi Tutu (2021-01-20), Sir Nana Tsibu Darku IX Service to Assin Atandansu Traditional Area. (in English), retrieved 2023-12-16