Jump to content

Presbyterian Mmarimaa Ntoaso Sukuu a Ɛto so Abien

Ɛfi Wikipedia

Presbyterian Boys’ Secondary School (PRESEC) yɛ ntoaso sukuu a wɔde mmofra kɔtra mu. Ɛwɔ Legon, Accra, Ghana. Wɔde sii hɔ wɔ 1938 mu, wɔ Presbyterian Asɔre a ɛwɔ Gold Coast no akwankyerɛ ase[1]. Basel asɛmpatrɛwfo-nyamekyerɛfo, Nicholas Timothy Clerk (1862–1961), a ɔsom sɛ Synod Ɔkyerɛwfo a odi kan wɔ Presbyterian Asɔre a ɛwɔ Gold Coast no mu fi 1918 kosi 1932 no de ne bere no dii dwuma de kamfoo ntoaso sukuu no sii hɔ[1][2]. Sukuu no ne ne nuabea sukuu ahorow, Aburi Mmabaa Ntoaso Sukuu ne Krobo Mmabaa Ntoaso Sukuu wɔ abusuabɔ.

Sukuu no anim wɔ kyɛm a Presbyterian agyiraehyɛde (St Andrew Cross-Scottish frankaa a Switzerland frankaa ahyɛ mu na kanea a ɛredɛw wɔ mfinimfini) a sukuu no asɛmti, "In Lumine Tuo Videbimus Lumen", a ɛkyerɛ "Wɔ Wo mu." Hann Yebehu Hann", a wɔabobɔw wɔ kyɛm no ase. Mfitiaseɛ no na sukuu no wɔ Odumase - Krobo wɔ Ghana Apueeɛ Mantam mu ansa na wɔretu akɔ baabi a ɛwɔ mprempren wɔ Legon, wɔ afe 1968 mu.[1]

Sukuu dwom no ne "Happy Are We", J. L. Anang na ɔkyerɛwee na Stephen Appiah Danquah na ɔkyerɛwee[3]. Sukuu no yɛ Ghana Ɔman Nyansahu ne Nkontaabu Quiz nkonimdifo mpɛn awotwe[4]. Wɔfrɛ wɔn a wɔawie sukuu no sɛ "Ɔdade".[5]

Abakɔsɛm

Odumase sukuupɔn (1938–1968) .[sesa]

Wofii sukuu no ase wɔ Odumase bere a Presbyterian Asɔre a ɛwɔ Gold Coast no nhomasua ho ɔbenfo bi, E. A. W. Engmann, kɔɔ so hwehwɛɛ na ɔhyɛɛ nkuran sɛ wɔmfa asɔre mmarimaa sukuu nsi hɔ, bere a N. T. Ɔkyerɛwfo gyaee n’asɔre dibea akyi no.[6] Saa mmɔdenbɔ yi baa mu wɔ 1938 mu bere a mmarimaa 16 ne akyerɛkyerɛfo baanan kuw a edi kan no bae. Engmann ne sukuu panyin a odi kan.

Ná Germanfo asɛmpatrɛwfo tra Odumase sukuupɔn no mu, afei na ɛyɛ mfitiase sukuu na afei aban nhwehwɛmu sukuu ansa na ɛrebɛyɛ Presbyterian Mmarimaa Ntoaso Sukuu.[7]


Sukuu no atetesɛm baako ne "ɔdade" (baobab dua) a ɛwɔ sukuupɔn no mu. Wɔfrɛ sukuu no mu alumnus bi "ɔdade"[5]. Baobab dua no yɛ Ghanafoɔ agyiraeɛhyɛdeɛ a ɛkyerɛ nimdeɛ, ahodeɛ ne ahoɔden. Ná wɔhyɛ sukuufo foforo ase wɔ dua yi nan ase a wɔhyɛ mpa so ntama ne anim a wɔde powder ayɛ. Na PRESEC wɔ ha kosii 1968 mu bere a wɔde kɔɔ baabi a ɛwɔ mprempren wɔ Legon, Mile 9 no.[8]

nnyinade" ( baobab dua) .

Legon campus (1968 to date)[sesa]

Wɔ September 1968 mu no, sukuupɔn foforo a ɛwɔ Legon wɔ Ghana Sukuupɔn sukuupɔn no atifi fam apuei pɛɛ wɔ Mile 9 no, gyee ne sukuufo a wodi kan[9]. Wɔ sukuupɔn foforo no mu no, ɛkɔɔ so sɛ mmarimaa ntoaso sukuu a wɔde mmofra kɔtra mu kosii 1970 mfe no mfinimfini bere a wɔmaa adesuakuw a ɛto so asia no kɔɔ soro kɔɔ Ɔman Nyansahu Kɔlege no. Wogyee mmea sukuufo kɔɔ adesuakuw a ɛto so asia no mu kakraa bi fi September 1975. Wɔkɔɔ so yɛɛ sukuufo kuw no fã kosii June 1996 bere a kuw a etwa to no fii hɔ no.[10]

Legon sukuupɔn no fii ase wɔ sukuufo ahɔhodan anan mu. Wɔde Presbyterian akannifo a wɔda nsow din too abiɛsa din sɛ Kwansa Fie, Ɔkyerɛwfo Fie ne Engmann Fie. Wɔde Krobo Odumasefoɔ din too deɛ ɛtɔ so nnan no Akro Fie. Afie abien a edi hɔ a wosii ne Riis Fie ne Labone Fie. Bere a wowiee National Science College adan no, wɔde Ako-Adjei Fie ne Owusu-Parry Fie kaa ho (wɔtoo nea etwa to no din de Senior Prefect a odi kan no din too so). Ofie foforo, House 9, gyee wɔn a wodii kan tenaa mu wɔ September 2010 mu ne ofie foforo, House 10 nso.[11]

Sukuudan no mu[sesa]

Afie a ɛwɔ hɔ

Kwansa Fie

Ɔkyerɛwfo Fie

Engmann Fie a ɛwɔ hɔ

Akro Fie

Riis Fie a ɛwɔ hɔ

Labone Fie

Ako-Adjei Fie

Owusu-Parry Fie

Ofie 9. Ɔde ne nsa kyerɛɛ ne so

P. T. A. Fie

14 Kurow no

Apam no[sesa]

Presbyterian Mmarimaa Ntoaso Sukuu, PRESEC ne wɔn mfɛfo Presbyterian Mmabaa sukuu, Aburi Mmabaa Ntoaso Sukuu, ABUGISS, ayɛ apam a ɛkɔ so. Wɔfrɛ apam no sɛ PRE-GISS.[12][13]

Odade Radio so[sesa]

Wɔ December 2021 mu no, afe 1981 afe kuw a ɛyɛ sukuu no mu adesuafoɔ a wɔawie sukuu no de intanɛt radio dwumadibea bi a wɔfrɛ no Odade Radio sii hɔ sɛ ɛbɛsom sukuu no ne ne sukuufoɔ a wɔawie ne afoforɔ wɔ wiase nyinaa. Wɔkyerɛ sɛ eyi ne Senior High School a edi kan wɔ Ghana a ɛwɔ n’ankasa radio dwumadibea[14][15]. Wɔhyehyɛɛ dwumadibea no sɛnea ɛbɛyɛ a asuafo no ani begye nsɛm ho amanneɛbɔ ho adesua te sɛ nsɛm ho amanneɛbɔ, nsɛm ho amanneɛbɔ, mfoninitwa ne nsɛm ho amanneɛbɔ sohwɛ ho kɛse. Ɛsan nso boa sukuu no nwomasua dwumadiɛ ne wɔn a wɔawie sukuu no afotuo nhyehyɛeɛ[16]. Radio dwumadibea no sohwɛfo a odi kan ne John Addo-Fening a ofi 1981 alumnus a ɔsan yɛ Rite 90.1 FM radio dwumadibea no Adwumayɛfo Panyin.[17]

Nneɛma a wɔapaw a wɔatumi ayɛ[sesa]

1990 mfe no mu[sesa]

PRESEC taa nyaa GCE O-level ne A-level aba a eye sen biara no mu biako ansa na wɔresakra ɔman no sɔhwɛ nhyehyɛe no akɔ BECE ne WASSCE.

Wɔ afe 1995 mu no, sukuu no dii nkonim wɔ Ghana National Science and Maths Quiz akansi a ɛto so abien no mu. PRESEC Southern Sector Champions, dii Opoku Ware Sukuu, Northern Sector Champions so nkonim wɔ Final of Finals mu.[18]

Wɔ 1999 mu no, sukuu no dii nkonim wɔ WAEC (West African Examinations Council) Excellence Awards ason no mu anan wɔ ankorankoro mmɔdenbɔ a eye sen biara wɔ sɔhwɛ a etwa to a wɔyɛe wɔ ntoaso sukuu bɛboro 500 mu no ho.[18]

2000 mfe no mu[sesa]

Wɔ afe 2002 mu, wɔ Ɔman Amanyɔ Mmara Nsɛmmisa a Ɔman Bagua a Ɛhwɛ Ɔmanfo Nhomasua So hyehyɛe no mu no, PRESEC Ɔmanfo Nhomasua Kuw no puei sɛ wodii nkonim wɔ akansi no mu.[18]

Wɔ afe 2003 mu no, PRESEC san yɛɛ adwuma a wɔyɛe wɔ afe 1995 mu no denam Opoku Ware Sukuu a wodii so nkonim wɔ Ɔman Nyansahu ne Nkontaabu Quiz akansi no mu no so. Akyiri yi wobuu osuani bi a ofi saa kuw a wodii nkonim no mu sɛ ɔyɛɛ adwuma a eye sen biara wɔ WAEC (West African Examinations Council) SSSCE sɔhwɛ ahorow mu saa afe no nyinaa mu.[18]

Wɔ 1 July 2006 no, sukuu no dii nkonim wɔ Ɔman Nyansahu ne Nkontaabu Nsɛmmisa mu ne mprɛnsa so. Wɔmaa sukuu no akansi nkonimbo no maa keeps. PRESEC dii St. Peter’s Secondary School a na wɔrebɔ wɔn ho ban saa bere no so nkonim wɔ nea etwa to no mu.[18]

Wɔ 16 June 2008 no, PRESEC puei sɛ nkonimdifoɔ wɔ Ɔman Title of NIIT ICT Expert 2008 wɔ Kumasi, berɛ a wɔdii ɔmantam no mu akansifoɔ so nkonim akyi: St. James Seminary SHS, Sunyani (Brong-Ahafo), Opoku Ware School, Kumasi (Ashanti Mantam), St. Augustine's College, Cape Coast (Central Region) ne Baidoo Bonsoe SHS, Takoradi (Western Region)a sukuu ahorow 78 na wɔresi akan nso wɔ ɔmantam no mu.[19]

Wɔ 8 July 2008 no, PRESEC dii nkonim wɔ Ɔman Nyansahu ne Nkontaabu Nsɛmmisa mu ne mpɛn anan. Sukuu no dii Opoku Ware Sukuu so nkonim wɔ nea etwa to no mu. Eyi ne mprɛnsa so a PRESEC adi Opoku Ware so nkonim wɔ nea etwa to no mu[18].

Wɔ 24 June 2009 no, ɛnyɛ sɛ PRESEC dii nkonim wɔ nsɛmmisa akansi no mu ne mpɛn anum nko, na mmom wɔbɛyɛɛ sukuu a edi kan a ɛbɔɔ wɔn abodin sɛ Ɔman Nkonimdifo no ho ban yiye. PRESEC dii Achimota Sukuu so nkonim wɔ nea etwa to no mu.[18]

2010 mfeɛ no mu[sesa]

Wɔ afe 2010 mu no, PRESEC asuafoɔ mmienu gyinaa Ghana ananmu na wɔnyaa kɔbere nkonimboɔ wɔ International Junior Science Olympiad (IJSO) a wɔyɛɛ no ​​Abuja, Nigeria, wɔ aman 35 a ɛwɔ wiase nyinaa mu.[18]

Wɔ afe 2010 mu no, wɔhyɛɛ osuani bi anuonyam wɔ WASSCE 2009 Excellence Awards Ceremony, sɛ Ɔkannifoɔ a Ɔsen Biara wɔ Nyansahu Dwumadie no mu, Ɔman Ɔkannifoɔ a Ɔsen Biara ne afei Ɔkannifoɔ a Ɔsen Biara wɔ Afrika Atɔeɛ fam; na osuani bi yɛɛ Overall Best wɔ Adwumayɛ Nhyehyɛe no mu.[18]

Wɔ 13 May 2011 no, sukuu no dii nkonim wɔ VRA 50th Anniversary Inter-Schools Debate Competition mu a wɔdii Mfantsipim Sukuu so nkonim wɔ akansi no awiei.[18]

Wɔ September 2011 mu no, sukuu no dii nkonim wɔ Sprite Ball Inter-Schools Basketball Championship mu, na wɔdii nkonim wɔ akansifoɔ a wɔrebɔ wɔn ho ban, Achimota Sukuu so 10-8 wɔ awieɛ no mu.[18]

Wɔ 2 September 2011 no, sukuu no dii nkonim wɔ "Coke Hit Single" a edi kan no mu. Akansie no de nnwom ho nimdeɛ a ɛfiri ntoaso sukuu akɛseɛ 32 mu a wɔsii akan sɛ wɔbɛgye abodin a ɛtwa toɔ a ɛne "Coke Hit Single" - ntoaso sukuu nnwom ho nimdeɛ a ɛsen biara wɔ Ghana.[19]

Wɔ Oforisuo 2013 mu, wɔ WASSCE 2012 Excellence Awards mu no, wɔbuu osuani bi atɛn sɛ Ɔkannifoɔ a Ɔsen Biara wɔ General Arts Program mu wɔ West African Examinations Council (West African Examinations Council) sɔhwɛ a wɔyɛe wɔ West African sub-region no nyinaa mu wɔ afe a Badwa no kyerɛw ne dodoɔ a ɛkyɛn so ‘pɛn’ a wɔadu ne fata a ɛsua koraa a wɔfata ma abasobɔdeɛ a ɛkyɛn so no mu, kyerɛ sɛ 8 grade A1s - (530 wɔ abatoɔfoɔ 174,385 a wɔtenaa May/June WASSCE wɔ afe 2012 mu no mu ).[19]

2016 - Wɔpaw Ghana Mmarahyɛ Bagua no Kasafo, Aaron Mike Ocquaye (Class of 1962), ne Mmarahyɛ Bagua no mufo 15 a wɔyɛ alumni, sɛ wɔmmɛyɛ Fourth Republic Mmarahyɛ Bagua a ɛto so 7 no.

Wɔ December 2019 mu no, PRESEC sukuuni bi gyinaa Ghana ananmu na onyaa Dwetɛ Abasobɔde wɔ International Junior Science Olympiad (IJSO) a ɛkɔɔ so wɔ Doha, Qatar - bere a edi kan a Ghanani bi nyaa Dwetɛ Abasobɔde wɔ Olympiad no mu; ɛde besi saa bere no, na wɔn a wɔadi kan anya nkonimbo a wofi Ghana no adi Kɔbere.[20]

2020 mfeɛ no mu[sesa]

Wɔ 8 Ɔkɔtɔberɛ 2020 no, sukuu no dii nkonim wɔ Ɔman Nkontaabu ne Nyansahu Nsɛmmisa akansi no mu ne mprenu so denam Alisadel College ne Opoku Ware Senior High School a wɔdii nkonim wɔ awieɛ no mu.[21]

Wɔ March 2022 mu no, wɔbuu osuani bi sɛ ɔyɛ WASSCE kandifoɔ a ɔdi mu wɔ Ghana nyinaa na ɔnyaa nkonimboɔ a ɛtɔ so mmienu wɔ West Africa wɔ WAEC 2021 International Excellence Awards.[22][23]

Wɔ 26 Ɔkɔtɔberɛ 2022 no, PRESEC dii Prempeh College ne Adisadel College so nkonim ma wɔdii nkonim wɔ NSMQ akansi no mu ne mpɛn ason.[2]

PRESEC dii nkonim wɔ The Sharks Quiz akansi mu wɔ afe 2020 ne 2023 mu.[24]

Wɔ 30 Ɔkɔtɔberɛ 2023 no, PRESEC dii Achimota Sukuu ne Opoku Ware Sukuu so nkonim de dii nkonim wɔ NSMQ akansi no mu ne mpɛn awotwe.[25]

  1. 1.0 1.1 1.2 "PRESEC | ALUMINI PORTAL". 2016-11-11. Archived from the original on 2016-11-11. Retrieved 2017-06-20.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (link)
  2. 2.0 2.1 "Clerk, Nicholas Timothy, Ghana, Basel Mission". Dacb. Archived from the original on 2016-03-28. Retrieved 2017-06-20.
  3. "Welcome odadee.org - BlueHost.com". 18 September 2016. Archived from the original on 18 September 2016.
  4. "NSMQ". nsmq ghana.
  5. 5.0 5.1 Ennin, Richard. "PRESEC Old Students walk with NSMQ winners". gna ghana (in English). Archived from the original on 1 November 2022. Retrieved 2021-03-03.
  6. "Welcome odadee.org - BlueHost.com". 3 March 2016. Archived from the original on 3 March 2016.
  7. "Presbyterian Boys Secondary School - High School in Legon,, Greater Accra,". www.edusko.com (in English). Retrieved 2024-05-05.
  8. "Ɔdadeɛ History – ƆDADEƐ". odadeena.org. Retrieved 2024-06-15.
  9. "OUR HISTORY | Presbyterian Boys' Secondary School" (in American English). Archived from the original on 2020-10-26. Retrieved 2020-05-24.
  10. Amoako, Henry Kwadwo (2020-04-30). "History of Senior High Schools in Ghana: LEGON PRESEC (Part 2)". African Research Consult (in American English). Retrieved 2020-05-24.
  11. "PRESEC | ALUMNI PORTAL". www.odadee.net. Retrieved 2024-05-05.
  12. "Aburi Girls loses to their alliance Presec-Legon in The Sharks Quiz opener". ghanaweb (in English). 2019-03-05. Retrieved 2021-03-03.
  13. Gbagbo, Julitta (2016-04-25). "12 SCHOOLS IN GHANA WITH THE STRONGEST ALLIANCE GROUPS". Kuulpeeps - Ghana Campus News and Lifestyle Site by Students (in American English). Retrieved 2021-03-03.
  14. Berk, Kwesi (29 December 2021). "Presec Legon:Odade3 Alumni Launch First Ever Radio Station On Campus". News247gh. Retrieved 1 April 2022.
  15. "Presec Legon's Old Students Launch First Ever Radio Station On Campus". Adehyemotion. 27 December 2021. Retrieved 1 April 2022.
  16. "PRESEC-LEGON becomes the first and only secondary school in Africa to have a radio station. - Ghanamma.com". www.ghanamma.com. 27 December 2021. Retrieved 1 April 2022.
  17. Afari, Mark (2 March 2022). "PRESEC-Legon holds Career Day as part of Odadeɛ Commemorative Week - MyJoyOnline.com". The Multimedia Group. Retrieved 1 April 2022.
  18. 18.00 18.01 18.02 18.03 18.04 18.05 18.06 18.07 18.08 18.09 18.10 "AWARDS AND ACHIEVEMENTS | Presbyterian Boys' Secondary School". Preseclegon Education Ghana. Archived from the original on 2019-08-07. Retrieved 2020-06-05.
  19. 19.0 19.1 19.2 "AWARDS AND ACHIEVEMENTS | Presbyterian Boys' Secondary School" (in American English). Archived from the original on 2019-08-07. Retrieved 2020-01-25.
  20. "IJSO 2019 QATAR ; A Glorious Recap". GCIHS Students Blog (in English). 2020-03-20. Retrieved 2021-11-24.
  21. "NSMQ 2020: Presec ends decade-long drought after outsmarting Adisco and OWASS to win 6th trophy". MyJoyOnline. (in American English). 2020-10-08. Retrieved 2020-10-09.
  22. "Ghanaian candidate from PRESEC places 2nd at International Excellence Awards for WASSCE 2021". GhanaWeb (in English). 2022-03-15. Retrieved 2022-03-19.
  23. "Kwame Brako Asante Performs as Best Student in Ghana & 2nd Best in West Africa in WASSCE 2021 Exams". GhanaWeb (in English). 1970-01-01. Retrieved 2022-03-19.
  24. "The Sharks Quiz". Marcus Oldham College (in Australian English). Retrieved 2023-10-31.
  25. "Presec Legon wins #NSMQ for the 8th time". October 30, 2023.