Okyeame Boafo Akuffo

Ɛfi Wikipedia

Okyeame Boafo Akuffo (wɔwoo no afe 1909) wɔ Akropong Akwapim wɔ Ghana Apuei Fam, na ɔyɛ anwensɛm ne atetesɛm twerɛfoɔ a wagye din a ɔde ano ka twerɛfoɔ.[1]

Mfitiaseɛ abrabɔ ne nwomasua[sesa]

Sɛ́ ɔhene ba no, ɔtenaa ahemfie hɔ na ɔhunuu ne nkurɔfoɔ kasa, wɔn amanneɛ, ne wɔn atetesɛm yie. Ɔyini bɛyɛɛ ‘Okyeame’ (ahemfo kasamafoɔ) wɔ Akwapim nananom atena nkonwa mpɔtam hɔ.[2]

Adwumayɛ[sesa]

Akyiri yi wɔ 1960 mfeɛ no mu, wɔ Kwame Nkrumah berɛ so no, wɔpaa no sɛ Ɔman ‘Okyeame’ wɔ Ghana. N’adwuma titiri ne amoma ne nsaguo anwensɛm a ɔboaboaa ano, ɔbɔɔ, na ɔkenkan, dwumadi ahodoɔ a ɔde kasa pa ne ahokokwa kɛseɛ yɛɛ wɔ Nkrumah berɛ so.

Nwoma no bi[sesa]

Saa krataa yi fa anwensɛm a wɔatintim wɔ ‘Kotokohene Dammirifua Due’ (1975) mu no ho. Nhoma no kura Akan atitire ho anwensɛm aduanan nnum, a Boafo Akuffo boaboaa ano firii ahemfie a ɛwɔ ahemfie a ɛwɔ mpɔtam a wɔka Akan kasa wɔ Ghana, ne nwoma atenten mmienu a wɔahyira so ama Nkrumah, a Akuffo ankasa hyehyɛeɛ. Ɔkyerɛwfo no a ɔde anwensɛm no mu nhwehwɛmu a ɛfa ɔkwan a wɔfa so yɛ nneɛma ho ma, a ɔde n’adwene si kasa mu nsɛdi a wɔayɛ ho nhwɛso wɔ mu no so titiriw no, hwehwɛ anwensɛm no asɛmti, nsɛmfua nhyehyɛe, nsɛmfua mu nneɛma, ne ɛnne nnyigyei mu nsɛdi mu, na ɔkyerɛ sɛ sɛnea wɔahyehyɛ anwensɛm a wɔde di dwuma no da adwinni ho adwini ho adwene a ɛyɛ nhumu kɛse adi. Krataa no kura anwensɛm a ɛwɔ Shona kasa mu no bi, na wɔakyerɛ Borɔfo kasa mu. App., bibliogr., nsɛm a wɔakyerɛw.[2][3]

Owuo[sesa]

Wɔbɔɔ ne wuo no ho amanneɛ wɔ Oforisuo bosome da a ɛtɔ so dunwɔtwe wɔ afe 1995 wɔ 37 Asraafo Ayaresabea wɔ Nkran.[1]

Baabi a menyaa mmoa firiiɛ[sesa]

  1. 1.0 1.1 Okyeame Akuffo is dead (in English), -001-11-30T00:00:00+00:00, retrieved 2023-12-17 {{citation}}: Check date values in: |date= (help)
  2. 2.0 2.1 Akosua Anyidoho (1991), "Linguistic parallels in traditional Akan appellation poetry", Research in African Literatures (in English), vol. 22, no. 1, pp. 67–81, retrieved 2023-12-15
  3. Philipina Badu (2023-09-22), Tracing the footsteps of Osagyefo (in English), retrieved 2023-12-17