Kɔmpɔ

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu

Kɔmpɔ anaa Kɔmpɔ, yɛ kɔn mu a ɛhoa a efi thyroid ntini a ɛyɛ kɛse mu ba.[1][2] Wobetumi de goitre abata thyroid a ɛnyɛ adwuma yiye ho.

wɔ wiase nyinaa no, bɛboro 90% a wonya goitre no fi iodine a enni hɔ.[3] Asɛmfua no fi Latin kasa mu gutturia, a ɛkyerɛ menewam. Goitres dodow no ara nyɛ kokoram (benign), ɛwom sɛ ebetumi apira de.

Nsɛnkyerɛnne ne nsɛnkyerɛnne.[sesa]

Goitre betumi ada adi sɛ thyroid ntini a ɛwɔ kɔn no ase a ɛyɛ kɛse a wotumi hu anaasɛ wotumi hu. Goitre, sɛ ɛne hypothyroidism anaa hyperthyroidism wɔ abusuabɔ a, ebia na ɔyare no ho sɛnkyerɛnne ahorow wɔ hɔ. Wɔ hyperthyroidism ho no, sɛnkyerɛnne a ɛtaa ba no ne adrenergic stimulation wɔ abusuabɔ: tachycardia (koma a ɛbɔ kɛse), koma a ɛbɔ, ehu, ahopopo, mogya mmoroso a ɛkɔ soro ne ɔhyew a ontumi nnyina ano. Mpɛn pii no, nea ɛda adi wɔ ayaresabea no fa nipadua mu nkwaadɔm a ɛsakra kɛse, ( nipadua mu nkwaadɔm a ɛkɔ soro), thyroid hormone a ɛboro so, oxygen a wɔde di dwuma a ɛkɔ soro, nipadua mu nsakrae a ɛba protein mu, nipadua no mu tumi a ɛko tia nyarewa a ɛkanyan goitre a ɛtrɛw, ne aniwa mu nsakrae (exophthalmos) ho. Nnipa a wɔwɔ hypothyroid no taa nya aduan ho akɔnnɔ bɔne, wontumi nnyina awɔw ano, wɔn ho yɛ wɔn yaw, wɔyɛ ɔbrɛ na ebia wɔn mu duru bɛyɛ kɛse. Nanso, saa sɛnkyerɛnne ahorow yi taa nyɛ nea ɛyɛ pɔtee na ɛma ɛyɛ den sɛ wobehu.[citation needed]

Sɛnea WHO kyekyɛɛ goitre mu denam nsa a wɔde nsa ka so kyerɛ no, mprempren wɔde sɛnea goitre no mu yɛ den no toto ho sɛ grade 0, grade 1, grade 2.[5]

Nnea ɛdi ba[sesa]

wɔ wiase nyinaa no, ade a ɛtaa de goitre ba ne iodine a enni hɔ, a wɔtaa hu wɔ aman a ɛkame ayɛ sɛ wɔmfa nkyene a iodide wom nni dwuma no mu. Wobu selenium a enni hɔ nso sɛ ade a ɛde ba. Wɔ aman a wɔde nkyene a iodized wom di dwuma mu no, Hashimoto thyroiditis na ɛtaa de ba.[6] Goitre nso betumi afi cyanide awuduru mu aba, a abu so titiriw wɔ aman a ɛhɔ yɛ hyew a nkurɔfo di cassava ntini a cyanide wom no sɛ aduan titiriw no mu.[7]

Ayaresa[sesa]

Wɔsa goitre sɛnea nea ɛde ba no te. Sɛ thyroid ntini no reyɛ thyroid hormone ahorow (T3 ne T4) a ɛboro so a, wɔde iodine a ɛma mframa bɔ kɛse ma ɔyarefo no ma ɛtwetwe ntini no. Sɛ iodine a enni hɔ na ɛde goitre ba a, wɔde iodide nketenkete a ɛyɛ Lugol’s iodine anaa KI solution ma. Sɛ goitre no ne thyroid a ɛnyɛ adwuma yiye wɔ abusuabɔ a, wɔde nnuru a wɔde ka thyroid ho di dwuma sɛ ayaresa. Ɛtɔ da bi a ɛho hia sɛ wotwa thyroid no fa bi anaa ne nyinaa.[18]