Akantigsi Afoko

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu

Akantigs Afoko yɛ kane Ghanani nhomasua mu kunini ne amanyɔni. ɔyɛ kane mmarahyɛ baguania a ogyina hɔ ma Atifi mantam firi afe 1951 kosii afe 1954. Wɔ afe 1954 mu no, wɔpaw no sɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Builsa abatoɔ Mpɛsoa so, wɔpaw no nea ɛtɔ so mienu wɔ afe 1956 na okuraa saa dibea no kusii afe 1965. Wɔ afe 1965 mu no, ɔbɛyɛɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Sandema abatoɔ mpɛsoa so. Okuaraa saa dibea kosii sɛ wotuu Nkrumah aban no wɔ afe 1966 mu. Ansa na Afoko de ne hɔ bɛhyɛ amanyɔsɛm mu no, na ɔyɛ ɔkyerɛkyerɛni a ɔkyerɛ ade wɔ Fumbisi, kuro a ɛwɔ Bulsia mansin no mu wo Ghana.

Ne mmɔfrase ne Nhomasua[sesa]

Wɔ wo Afoko wɔ afe 1923 mu kuro a ɛne Sandema a ɛwɔ Atifi mantam mu wɔ Gold Coast (ɛnnɛ ɛyɛ Atifi atɔe manatam wɔ Ghana). ɔhyɛɛ sukuu ase wɔ afe 1936 mu wɔ Sandema na owie mfitiase sukuu wɔ afe 1940 mu. Wɔ afe 1941 mu no, ɔtoaa ne sukuu no so wɔ Tamale Middle School na owie afe 1944 mu. ɔtoa so kɔɔ adekyerɛ ntetee sukuu a ɛne Government Teacher Training College fri afe 1945 kosii 1946 ma no nyaa abodin krataa a ɛne Certificate B. ɔkyerɛɛ ade afe baako wɔ Fumbisi (kurow a ɛwɔ Builsa mansin no mu) no, ɔtoaa so kɔɔ Government Teacher Training College wɔ afe 1949 na onyaa abodin krataa a ɛne Certificate A wɔ afe 1950 mu.

Nnwuma ne Amanyɔsɛm[sesa]

Na ɔyɛ ɔkyerɛkyerɛni a ɔda sukuu a ɛne Fumbisi Day School firi afe 1947 kosii afe 1948. Wɔpaw no sɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Atifi fam wɔ afe 1951. Wɔ abatoɔ a ɛkɔɔ so afe 1954 mu no, wɔpaw no sɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ Builsa abatoɔ mpɛsoa wɔ amnyɔkuo Conventions People Party din mu. Wopaw no biom wo afe 1956 abatoo no no mu wo CPP din muse mmerahye baguani a ogyina hɔ mu Builsa. Wɔ July afe 1957 mu no, Afoko gyaa ne nnema guu hɔ de ne ho kɔdɔɔm a amanyɔkuo foforo a ɛne Northern Peoples Party. ɔsan n’akye baa amanyɔkuo CPP biom wɔ March da a ɛtɔ 12, afe 1958 mu. Ogyinaa hɔ sɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Builsa abatoɔ mpɛsoa so kosii afe 1965. Wɔ afe 1965 mu no, ɔbɛyɛɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Sandema abatoɔ mpɛsoa so. Okuraa dibea kosii sɛ wotuu Nkrumah aban gui wo afe 1966.

N'asetena mu[sesa]

Afoko yɛ kane titenani ma amanyɔkuo New Patriotic Party, Paul Afoko no wɔfa. Nneɛma a ɔde gyegye n’ani ne kuayo.

Nkekaho[sesa]