Ɔtenmuafoɔ

Ɛfi Wikipedia

Ɔtemmufo yɛ obi a ɔhwɛ asɛnnibea nsɛm so, ɔno nkutoo anaasɛ ɔka atemmufo kuw bi ho. Ɔtemmufo tie adansefo no nyinaa ne adanse foforo biara a mmaranimfo anaa mmaranimfo a wɔwɔ asɛm no mu de ma no, ɔhwɛ sɛnea afa horow no gye di ne nsɛm a wɔka, na afei ogyina mmara no nkyerɛase ne wɔn ankasa atemmu so bu asɛm no ho gyinae. Wɔhwɛ kwan sɛ ɔtemmufo bi bedi asɛm no animhwɛ, na mpɛn pii no, ɔbɛkɔ asɛnnibea a wɔabue ano.

tumi, dwumadi, ɔkwan a wɔfa so paw atemmufo, nteɛso, ne ntetee a wɔde ma wɔn no gu ahorow kɛse wɔ tumidi ahorow mu. Wɔ aman bi mu no, wobetumi de tumi a ɔtemmufo no wɔ no akyɛ asɛnni baguafo. Wɔ nsɛmmɔnedi ho nhwehwɛmu nhyehyɛe ahorow a wɔde hwehwɛ nsɛm mu mu no, ebia ɔtemmufo nso bɛyɛ ɔtemmufo a ɔhwehwɛ nsɛm mu. Ɔtemmufo a odi anim no hwɛ hu sɛ asɛnnibea nsɛm nyinaa yɛ nea mmara ma ho kwan na ɛyɛ nhyehyɛe.

Tumi ne dwumadie[sesa]

Ɔtemmufo adwuma a etwa to ne sɛ obesiesie mmara mu akasakasa bi wɔ ɔkwan a etwa to a ɛyɛ mmara kwan so wɔ baguam so a ɛne afa horow a ɛho hia bɛyɛ adwene. Atemmufo de tumi a ɛho hia di dwuma wɔ aban mu. Wobetumi ahyɛ polisifo, asraafo anaa atemmufo mpanyimfo sɛ wɔnyɛ nhwehwɛmu, nkyere, afiase, nhyɛ nkurɔfo nsa, wɔmfa wɔn nkɔto afiase, wɔmfa nnye wɔn, wɔmfa wɔn nkɔ amannɔne ne nneyɛe a ɛtete saa. Nanso, atemmufo nso hwɛ so sɛ wobedi asɛnni ho nhyehyɛe ahorow akyi, sɛnea ɛbɛyɛ a wɔbɛhwɛ ma wɔayɛ ade pɛpɛɛpɛ na wɔrenhwɛ animhwɛ na wɔakwati sɛ wɔbɛyɛ biribiara a wɔpɛ. Asɛnnibea akɛse te sɛ asɛnnibea a wɔde asɛm kɔdan asɛnnibea ne asɛnnibea kunini na ɛhwɛ tumi a ɔtemmufo wɔ no mu.

Mpɛn pii no, asɛnnibea no wɔ asɛnnibea mpanyimfo atitiriw baasa a wɔatete wɔn wɔ mmara kwan so: ɔtemmufo, mmaranimfo ne mmaranimfo a ɔde ne ho gye asɛm no mu. Dwumadi a ɔtemmufo di no gu ahorow wɔ mmara nhyehyɛe ahorow mu. Wɔ nhyehyɛe a ɛsɔre tia (mmara a wɔtaa de di dwuma) mu, sɛnea ɛte wɔ U.S. ne England no, ɔtemmufo no yɛ adwuma sɛ ɔtemmufo a onni animhwɛ, titiriw no ɔhwɛ hu sɛ wɔbɛyɛ nhyehyɛe a ɛteɛ, bere a aban mmaranimfo ne wɔn a wɔde wɔn ho gye asɛm no mu no de wɔn asɛm no kɔma asɛnni baguafo, a wɔtaa paw wɔn fi ɔman mma a wɔtaa yɛ no mu no. Nea ɔhwehwɛ nokwasɛm titiriw ne asɛnni baguafo no, na afei ɔtemmufo no bewie asotwe no. Ne nyinaa mu no, wɔ nsɛm nketenkete mu no, atemmufo betumi abu atɛn tiawa a wɔrenkɔ so anni asɛm wɔ asɛnni baguafo mu. Wɔ asɛmmisa nhyehyɛe (ɔmanfo mmara), sɛnea ɛte wɔ Europa asasepɔn no so no, asɛnni baguafo biara nni hɔ na nea ɔhwehwɛ nokwasɛm titiriw ne ɔtemmufo no, na ɔno ankasa bɛyɛ nea odi anim, abu atɛn na wabu no fɔ. Sɛnea ɛte no, wɔhwɛ kwan sɛ ɔtemmufo no de mmara no bedi dwuma tẽẽ, sɛnea ɛte wɔ Franse kasa mu asɛmfua Le juge est la bouche de la loi ("Ɔtemmufo no yɛ mmara no ano") mu no. Bio nso, wɔ nhyehyɛe ahorow bi mu no, ɔtemmufo no betumi ayɛ nhwehwɛmu mpo, na wayɛ adwuma sɛ ɔtemmufo a ɔhwehwɛ nneɛma mu.

Atemmufo nkutoo betumi ayɛ adwuma wɔ nsɛm nketenkete mu, nanso wɔ nsɛmmɔnedi, abusua ne nsɛm afoforo a ɛho hia mu no, wɔyɛ adwuma wɔ bagua bi mu. Wɔ ɔmanfo mmara nhyehyɛe ahorow bi mu no, ebia atemmufo a wɔnyɛ asɔfo bɛka saa kuw yi ho. Nea ɛnte sɛ atemmufo a wɔyɛ adwumaden no, wɔntete atemmufo a wɔnyɛ asɔfo wɔ mmara kwan so, nanso nea ɛnte sɛ asɛnni baguafo no, atemmufo a wɔnyɛ asɔfo taa yɛ atuhoamafo na ebia wɔde amammuisɛm paw wɔn. Mmara akyerɛwfo, referendaries ne notaries taa boa atemmufo wɔ mmara mu nsɛm mu ne bailiffs anaa nea ɛte saa a wɔwɔ ahobammɔ.

Ahwehwɛde ne bere a wɔahyɛ ho nhyehyɛe[sesa]

Atemmufo a wotu wɔn ho ma ne atemmufo a wɔyɛ adwumaden nyinaa wɔ hɔ. Wɔnhwehwɛ sɛ ɔtemmufo a otu ne ho ma, te sɛ Engiresini ɔtemmufo bi nya mmara ho ntetee na wontua no ka. Esiane sɛ, wɔhwehwɛ sɛ ɔtemmufo a ɔyɛ adwumaden nya mmara ho ade; wɔ U.S. no, mpɛn pii no eyi hwehwɛ sɛ wonya Juris Doctor abodin krataa. Bio nso, mpɛn pii no, ɛho hia sɛ wonya adwumayɛ mu osuahu a ɛho hia; sɛ nhwɛso no, wɔ U.S. no, wɔtaa paw atemmufo fi mmaranimfo a wɔn ho akokwaw mu. Ɔman no panyin na ɔtaa paw atemmufo. Nanso, wɔ U.S. aman bi mu no, wɔpaw atemmufo wɔ amammui mu abatow bi mu.

Wɔtaa bu animhwɛ a wonni sɛ ɛho hia ma mmara nniso. Enti, wɔ tumidi ahorow pii mu no, wobetumi apaw atemmufo nkwa nna nyinaa, sɛnea ɛbɛyɛ a aban mpanyimfo no rentumi nyi wɔn mfi hɔ. Nanso, wɔ nhyehyɛe ahorow a ɛnyɛ demokrase mu no, atemmufo a wɔpaw wɔn no betumi ayɛ amammuisɛm kɛse na wɔtaa nya akwankyerɛ wɔ sɛnea wobebu atɛn ho, na sɛ wɔn nneyɛe no ani nsɔ amammui akannifo no ani a, wobetumi ayi afi hɔ.

Bu atɛn sɛ adwuma[sesa]

Ɛsɛ sɛ atemmufo tumi yɛ nhwehwɛmu na wɔyɛ nkrataa tenten pii, adansefo adansedi, ne nsɛm afoforo a ɛfa nsɛm ho, te nsɛm a emu yɛ den ase na wonya mmara ne mmara kwan so nhyehyɛe ho ntease a edi mũ, a ɛhwehwɛ sɛ wonya nimdeɛ a ɛkyɛn so wɔ nsusuwii a ntease wom, nhwehwɛmu ne gyinaesi mu. Akyerɛw ho nimdeɛ a ɛkyɛn so nso yɛ ade a ɛho hia, esiane nkrataa a wɔakyerɛw no awiei ne tumi a ɛwɔ hɔ nti. Atemmufo ne nkurɔfo yɛ adwuma bere nyinaa; sɛnea adwuma no te no, akasakasa a wosiesie no yiye ne nnipa ntam nkitahodi ho nimdeɛ yɛ ade a ɛho hia. Wɔhwehwɛ sɛ atemmufo nya abrabɔ pa, i.e. ɛnsɛ sɛ nsɛmmɔnedi ho abakɔsɛm biara ba. Atemmufo a wɔyɛ adwumaden taa nya akatua kɛse, wɔ U.S. no, sɛ wɔkyekyem pɛpɛɛpɛ a, atemmufo akatua yɛ $101,690 afe biara, na aban atemmufo nya $208,000–$267,000 afe biara.

Nnoɔma ahodoɔ a ɛhyɛn wɔn nso[sesa]

atetesɛm ahorow abɛyɛ nea ɛne dibea anaa adwuma no wɔ abusuabɔ. Atemmufo de gavel (amane kwan so hama) di dwuma wɔ aman pii mu, araa ma gavel no abɛyɛ ɔtemmufo ho sɛnkyerɛnne. Wɔ wiase mmeae pii no, atemmufo hyɛ ntade atenten (a wɔtaa yɛ tuntum anaa kɔkɔɔ) na wɔtra asɛnka agua a ɛkorɔn so bere a wɔredi asɛm no (a wonim no sɛ benkyi).

Amerika atemmufo taa hyɛ ntade tuntum. Amerika atemmufo wɔ amanne kwan so gavels, ɛwom sɛ Amerika atemmufo wɔ asɛnnibea ananmusifo anaa bailiffs ne animtiaabu a wobu asɛnnibea tumi sɛ wɔn mfiri atitiriw a wɔde kura suban pa mu wɔ asɛnnibea dan no mu de. Nanso, wɔ United States Atɔe Fam mmeae bi, te sɛ California no, na atemmufo nhyɛ ntade bere nyinaa na mmom na wɔhyɛ ntade a wɔhyɛ da biara da. Ɛnnɛ, ɔman no asennibea akɛse te sɛ Maryland Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no mufo binom hyɛ ntade soronko. Wɔ Italy ne Portugal no, atemmufo ne mmaranimfo nyinaa hyɛ ntade tuntum pɔtee bi.

Wɔ aman bi mu, titiriw wɔ Amanaman Nkabom no mu no, atemmufo hyɛ wig. Mprempren wɔde wig tenten a wɔtaa de bata atemmufo ho no asie ama amanne ahorow, ɛwom sɛ na ɛyɛ ntade a wɔtaa hyɛ wɔ mfehaha a atwam no mu no fa de. Ná wɔbɛhyɛ wig tiawa bi a ɛte sɛ mmaranimfo wig (Bench Wig) nanso ɛnyɛ nsɛ wɔ asɛnnibea. Nanso, wɔreyi saa atetesɛm yi afi hɔ nkakrankakra wɔ Britain wɔ asɛnnibea ahorow a ɛnyɛ nsɛmmɔnedi mu.[3]

Wɔ Oman no, ɔtemmufo no hyɛ nsensanee tenten (kɔkɔɔ, ahabammono fitaa), bere a mmaranimfo no hyɛ atade tuntum no.

Wɔ Portugal ne kan Portugal Ahemman no mu no, na atemmufo no de poma bi a ɛyɛ kɔkɔɔ ma atemmufo mpapahwekwa na ɛyɛ fitaa ma atemmufo no fi akyi.

Asɛmti ne address ahorow[sesa]

Sua pii

Saa ɔfa yi hia nsɛm foforo a wɔafa aka de akyerɛ sɛ ɛyɛ nokware. (Ɔpɛpɔn 2021)

Asia[sesa]

Hong Kong na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Hong Kong no, wɔde Borɔfo anaa Hong Kong Cantonese (Ye China kasa bi) di asɛnnibea nsɛm. Hong Kong atemmufo kura Engiresifo atetesɛm ahorow pii te sɛ wig ne ntade a wɔhyɛ wɔ asɛnnibea ahorow mu.

Wɔ asɛnnibea nketewa no mu no, wɔfrɛ atemmufo sɛ Wo som, na wɔfrɛ ɔmantam asɛnnibea atemmufo sɛ Wo Nidi.

Wɔ asɛnnibea akɛse a ɛwɔ kyerɛwtohɔ mu, a ɛne Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea a Etwa To ne Asɛnnibea Kunini (a Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea ne Asɛnnibea a Edi Kan na ɛwom) no, wɔfrɛ atemmufo sɛ M’Awurade anaa M’Awuraa na wɔfrɛ wɔn W’Awurade anaa Wo de Ladyship, a edi Engiresifo atetesɛm akyi.

Wɔ nkyerɛwee mu no, wɔde nkrataa a ɛwɔ din akyi PJ no di dwuma de kyerɛ Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no temmufo a ɔtra hɔ daa ne NPJ de kɔma ɔtemmufo a ɔnyɛ daa. Wɔ Asɛnnibea Kunini no mu no, wɔde asɛmfua tiawa JA di dwuma de kyerɛ ɔtemmufo a ɔde asɛm no kɔdan asɛnnibea, na nkyerɛwde J no kyerɛ Asɛnnibea a Edi Kan no temmufo bi.

Wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no Awuranom sɛ Owura.

Sɛ wɔyɛ asɛnni wɔ China kasa mu a, na wɔka atemmufo ho asɛm, wɔ Canton kasa mu, sɛ Fat Goon Dai Yan (Hong Kong Cantonese: 法官大人, romanized: faat3 gun1 daai6 jan4, lit. ‘Ɔtemmufo, wo wurayɛ’) ansa na wɔde tumidi no afi hɔ United Kingdom kɔ China, ne sɛ Fat Goon Gok Ha (Hong Kong Cantonese: 法官閣下, romanized: faat3 gun1 gok3 haa6, lit. ‘Ɔtemmufo, wo nidi’) fi 1997. Fat Goon (Hong Kong Cantonese: 法官, romanized: faat gun1, lit. 'Ɔtemmufo') kyerɛ asɛmfua "ɔtemmufo".

India[sesa]

wɔ India no, na wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini ne Asɛnnibea Kunini no atemmufo sɛ Wo Awurade anaa M’Awurade ne W’Awuraa anaa Me Awuraa, atetesɛm a wotumi ka sɛ efi England tẽẽ. Na Bar Council of India no agye gyinaesi bi atom wɔ April 2006 mu na wɔde Mmara foforo 49(1)(j) aka ho wɔ Advocates Act no mu. Sɛnea mmara no kyerɛ no, mmaranimfo betumi afrɛ asɛnnibea no sɛ Wo Nidi na wɔafrɛ no Nidi Asɛnnibea. Sɛ ɛyɛ asɛnnibea a ɛhyɛ ase a, mmaranimfoɔ bɛtumi de nsɛmfua te sɛ sir anaa kasasin biara a ɛne no sɛ adi dwuma wɔ ɔmantam kasa a ɛfa ho no mu. Bere a wɔrekyerɛkyerɛ ntease a ɛwɔ adeyɛ no akyi no, na Bar Council no aka sɛ nsɛmfua te sɛ M'Awurade ne W'Awurade no yɛ "atubrafo bere a atwam no nkaedum". Efi saa bere no, wɔde gyinaesi no akɔma ɔman no bagua ahorow nyinaa ne Asɛnnibea Kunini no ma wɔagye atom nanso bɛboro mfe anum mprempren no, gyinaesi no kɔɔ so traa krataa so kɛse.

Nanso, wɔ adeyɛ bi a ebi mmae da wɔ October 2009 mu no, na Madras HC atemmufo no mu biako, Ɔtemmufo K Chandru abara mmaranimfo sɛ wɔmfrɛ n’asɛnnibea sɛ M’Awurade ne Wo Awurade.

Israel[sesa]

Wɔ Israel no, wɔfrɛ asɛnnibea ahorow nyinaa atemmufo (Hebri: שופט, romanized: shofét, lit. ‘ɔtemmufo’) sɛ Owura, Madam (Hebri: אדוני/גבירתי, romanized: adoni/geverti) anaa Wo Nidi (Hebri : ɔבודו/כבודה, wɔde nkyerɛwde a ɛyɛ roman: kevodo/kevoda). Mpɛn pii no, edin biara akyi no wobɛte haShofét, a ɛkyerɛ "ɔtemmufo no" wɔ address a ɛfa ho no akyi. Sɛ nhwɛso no, Wo Nidi Ɔtemmufo no bɛyɛ כבוד השופט (kevod haShofét).

Malaysia na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Malaysia no, wɔfrɛ asɛnnibea ahorow a ɛwɔ ase no atemmufo sɛ Tuan anaa Puan ("Owura", "Awuraa"), anaa Wo Nidi. Wɔfrɛ asɛnnibea akɛse no atemmufo sɛ Yang Arif (lit. ‘Osuaafo’) anaa M’Awurade, M’Awuraa, ne nea ɛkeka ho; ne Wo Awurade anaa Me Awuraa sɛ nsɛm no, sɛnea ɛtaa yɛ wɔ asɛnnibea akɛse no mu no, yɛ Borɔfo kasa mu a.

Pakistan na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Pakistan no, wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no atemmufo ne asɛnnibea akɛse no sɛ Wo Awurade anaa M’Awurade anaa Awurade ne Wo Awuraa anaa M’Awuraa, atetesɛm a wobetumi aka sɛ efi England tẽẽ. Wɔsɔre tia eyi bi wɔ nyamesom mu nanso nea ɛboro so anaa kakraa bi no kɔ so de besi nnɛ. Wɔ asɛnnibea nketewa mu no, wɔfrɛ atemmufo sɛ owura, ɔbea anaa Urdu kasa a ɛne no sɛ Janab anaa Ɔtemmufo Sahab.

Sri Lankana ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Sri Lanka no, wɔfrɛ asɛnnibea dodow no ara atemmufo sɛ Wo Nidi, nanso wɔfrɛ Ɔtemmufo Panyin no sɛ Wo Awurade. Asɛnnibea Kunini ne Asɛnnibea a Wɔde Nsɛm Kɔdan Asɛnnibea no atemmufo nya abodin The Honourable.[citation needed]

Vietnam[sesa]

Wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ Vietnam no Quý tòa (nea ɛkyerɛ ankasa ne "Asɛnnibea a Nidi wom").

Europa[sesa]

bulgaria na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Bulgaria ansa na 1989 reba wɔ komunism nniso no mu no, na wɔfrɛ atemmufo sɛ drugarju (Bulgaria kasa: другарю, lit. ‘ɔyɔnko’). Wɔ 1989 akyi no, gospodín sŭdiya (Bulgaria kasa: господин съдия, a wɔakyerɛ ase ‘ɔtemmufo wura’) anaa gospožo sŭdiya (Bulgaria kasa mu: госпожо съдия, a wɔakyerɛ ase ‘madam ɔtemmufo’).

Finland[sesa]

Ɔkwan titiriw biara nni hɔ a wɔfa so kasa; animtew a ɛyɛ ɔkwan biara so no dɔɔso na adeyɛ no nni amanne a ɛyɛ ahintasɛm. Nea ɛne eyi hyia no, wɔfrɛ bagua no guamtrani no sɛ herra/rouva puheenjohtaja ("Owura/Ms. Oguamtrani"). Finland atemmufo de gavel di dwuma, nanso wɔmfa ntade anaa ntade biara nni dwuma wɔ Finland asennibea biara mu.[5]

Wɔ ɔmantam asennibea (käräjäoikeus) mu no, atemmufo mpapahwekwa de abodin käräjätuomari na ɛyɛ adwuma na oguamtrani no yɛ laamanni (mmarahyɛfo). Wɔn a wɔboa wɔn ne notaries (notaari), assessors (asessori) ne referendaries (viskaali) a ɛtɔ mmere bi mpo a ebia wobedi nhyiam ahorow anim. Wɔ asɛnnibea ahorow a wɔde asɛm kɔdan asɛnnibea (hovioikeus) mu no, ɔtemmufo a ɔyɛ ɔkwasea wɔ abodin hovioikeudenneuvos, ɔfa bi guamtrani ne hovioikeudenlaamanni na ɔmampanyin di asɛnnibea no anim. Wɔ Asɛnnibea Kunini no mu no, wɔto atemmufo din oikeusneuvos na ɔmampanyin bi na odi asɛnnibea no anim.

France na ɛwɔ hɔ[sesa]

Wɔ France no, wɔfrɛ asɛnnibea bi temmufo a odi anim no Monsieur le président anaa Madame le président, bere a wɔfrɛ atemmufo a wɔka ho no Monsieur l’Assesseur anaa Madame l’Assesseur. Sɛ wofi asennibea hɔ a, wɔfrɛ atemmufo Monsieur le juge anaa Madame le juge.

Germany na ɛwɔ hɔ[sesa]

Wɔ Germany no, wɔfrɛ atemmufoɔ sɛ Herr Vorsitzender anaa Frau Vorsitzende, a wɔkyerɛ aseɛ sɛ "Owura Otitrani" ne "Madam Oguamtrani", anaasɛ Hohes Gericht, a wɔkyerɛ aseɛ sɛ "Asɛnnibea Kunini".

Hungary na ɛwɔ hɔ[sesa]

Wɔfrɛ ɔbarima temmufo a ɔhwɛ asɛnnibea bi anim sɛ tisztelt bíró úr, a ɛkyerɛ "Owura Ɔtemmufo a Ɔwɔ Nidi" na wɔfrɛ ɔbea ɔtemmufo a odi anim sɛ tisztelt bírónő, a ɛkyerɛ "Owurayere Ɔtemmufo a Ɔwɔ Nidi Wobetumi afrɛ asɛnnibea no sɛ kuw no sɛ tisztelt bíróság, a ɛkyerɛ "Asɛnnibea a Nidi wom".

Ireland na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔto Asɛnnibea Kunini, Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea, anaa Asɛnnibea Kunini no atemmufo din wɔ aban kwan so sɛ The Honorable Mr/Mrs/Ms/Miss Justice Surname (Irish: An Breitheamh Onórach Uasal [abusuadin]), na wɔfrɛ wɔn wɔ ɔkwan a ɛnyɛ ɔkwan pa so tiawa sɛ Mr/Mrs/ . Ms/Miss Atemmufo Edin. Wɔ asɛnnibea no, wɔde wɔn abodin anaa ɔkwan a wɔfa so frɛ wɔn, sɛ Asɛnnibea (An Chúirt), anaasɛ Ɔtemmufo (A Bhreithimh) kɛkɛ.[6] Wɔ mmara amanneɛbɔ mu no, Ireland Ɔtemmufo Panyin no wɔ postnominal CJ, Asɛnnibea afoforo no Titenani wɔ postnominal P, na atemmufo afoforo nyinaa J, s.e. Smith J. a ɔyɛ ɔkyerɛwfo.

Wɔato Ɔmansin Asɛnnibea no atemmufoɔ din sɛ His/Her Honor Judge Surname na wɔde wɔn frɛ wɔn wɔ Asɛnnibea sɛ Ɔtemmufoɔ. Ansa na afe 2006 reba no, na wɔfrɛ wɔn M’Awurade (A thiarna) .

Wɔto Ɔmantam Asɛnnibea no atemmufo din sɛ Ɔtemmufo Edin na wɔde wɔn frɛ wɔn wɔ Asɛnnibea sɛ Ɔtemmufo. Ansa na 1991 reba no, na wɔfrɛ saa atemmufo yi Ɔmantam Atemmufo na wɔfrɛ wɔn Mo Som (d’Onóra).

Italy na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Italy no, wɔfrɛ asɛnnibea bi temmufo a odi anim sɛ Signor presidente della corte.

Netherlands[sesa]

netherlandsEdit na ɛwɔ hɔ

Wɔ Netherlands no, wɔde krataa nkutoo na ɛkyerɛ atemmufo a wodi anim wɔ ɔbarima ne ɔbea nna mu no sɛ edelachtbare ("Wo Nidi") ma atemmufo a wɔwɔ Asɛnnibea a Edi Kan no mu, edelgrootachtbare ("Wo Nidi Kɛse") ma atemmufo a wɔwɔ Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no ne edelhoogachtbare ( "Wo Nidi Kɛse") ma atemmufo a wɔwɔ Netherlands Bagua Kɛse no mu (Asɛnnibea Kunini).

Poland na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Poland no, wɔkasa kyerɛ atemmufo a wodi anim wɔ ɔbarima ne ɔbea nna mu bere a wodi asɛm no Wysoki Sądzie ("Asɛnnibea Kunini").

Portugal na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Portugal no, wɔfrɛ atemmufo a wodi anim bere a wodi asɛm no sɛ Meretíssimo Juiz bere a ɔbarima anaa Meretíssima Juíza bere a ɔbea (a ɛkyerɛ "Ɔtemmufo a Ɔfata Sen Biara") anaasɛ Vossa Excelência ("Wo Panyin") bere a wɔankyerɛ ɔbarima ne ɔbea nna.

Romania na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Romania no, wɔfrɛ atemmufo bere a wɔredi asɛm no sɛ Onorata Instanta (Wo Nidi).[7]

Russia na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Russia no, wɔde Vasha Chest (Russia: Ваша Честь, lit. ‘Wo Nidi’) di dwuma ma nsɛmmɔnedi ho nsɛm a ɔtemmufo biako pɛ na odi anim.[8] Wɔ ɔmanfoɔ, aguadi ne nsɛmmɔnedi ho nsɛm a atemmufoɔ kuo bi di anim no, address a ɛfata ne Honourable Court.[8][9][10]

Spain na ɛwɔ hɔ[sesa]

Wɔ Spain no, wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no atemmufo, atemmufo ne atemmufo sɛ "Wo Awurade" (Su Señoría); nanso, wɔ mmere a wɔahyɛ da ayɛ mu no, wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no atemmufo sɛ "Wo Awurade a Ɔsen Biara" (Vuestra Señoría Excelentísima anaa Excelentísimo Señor/Excelentísima Señora); wɔ saa mmere a anibere wom no mu no, wɔfrɛ Asɛnnibea nketewa no atemmufo sɛ "Wo Awurade a Ɔyɛ Nniso Sen Biara" (Vuestra Señoría Ilustrísima anaa Ilustrísimo Señor/Ilustrísima Señora); wɔfrɛ atemmufo a wɔnyɛ den bere nyinaa "Wo Awurade".

Sweden[sesa]

Wɔ Sweden no, wɔ amanne kwan so frɛ asɛnnibea temmufo a odi anim sɛ Herr Ordförande anaa Fru Ordförande, a wɔkyerɛ ase sɛ "Owura Otitrani" ne "Madam Oguamtrani".

United Kingdom na ɛwɔ hɔ[sesa]

Hwɛ nso: Address nkrataa wɔ United Kingdom § Atemmu Dwumadibea

England ne Wales[sesa]

Wɔ England ne Wales Asɛnnibea ahorow mu no, wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no atemmufo sɛ Atemmufo a wɔwɔ. Mprempren wɔde animtew kwan "Awurade" anaa "Awuraa" ma Asɛnnibea Kunini no atemmufo a wonni asetra mu peerages.[11] Wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no atemmufo sɛ "M'Awurade/Awuraa" wɔ asɛnnibea. Wɔ mmara amanneɛbɔ mu no, wɔtaa frɛ Asɛnnibea Kunini no Atemmufoɔ sɛ "Awurade/Awuraa N", ɛwom sɛ Nnawɔtwe Mmara Amanneɛbɔ no de nkyerɛwdeɛ a ɛwɔ din akyi "JSC" (e.g. "Lady Smith JSC") ka ho de. Wɔma Asɛnnibea no Titenani ne Ɔmampanyin Abadiakyiri no nkrataa a wɔde kyerɛw din akyi nkrataa PSC ne DPSC. Mmaranimfo anaa mmaranimfo a wɔn ho akokwaw nkutoo na wɔtaa paw wɔn sɛ atemmufo.

Wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini ne Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no atemmufo (bere a wɔte saa asennibea ahorow no mu) sɛ "M'Awurade" anaa "M'Awuraa" na wɔfrɛ wɔn "W'Awurade" anaa "Wo Awuraayɛ".

Wɔfrɛ Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no atemmufo a wɔsan frɛ wɔn Lords Justice of Appeal no sɛ "Awurade Ɔtemmufo N" anaa "Awuraa Ɔtemmufo N". Wɔ mmara kwan so nkyerɛwee mu no, wɔma Lords Justices of Appeal no post din nkrataa "LJ": sɛ nhwɛso no, Smith LJ.

Sɛ wɔde Asɛnnibea Kunini no Temmufo bi a onni hɔ rekɔ a, wɔka wɔn ho asɛm sɛ "Owura/Owurayere/Ms. Ɔtemmufo N." Wɔ mmara kwan so nkyerɛwee mu no, wɔde nkyerɛwde a ɛwɔ din akyi "J" no kyerɛ Asɛnnibea Kunini no Ɔtemmufo (ɔbarima anaa ɔbea): sɛ nhwɛso no, Smith J. Wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini no Awuranom sɛ "Owura". Wɔfrɛ Insolvency ne Companies Asɛnnibea atemmufo a wɔwɔ Asɛnnibea Kunini no mu sɛ "Ɔtemmufo".

Wɔfrɛ amansin atemmufo ne wɔn a wɔkyere nsɛm gu kasɛt so sɛ "Wo Nidi". Wɔfrɛ amansin atemmufo sɛ "Ne/Ne Nidi Ɔtemmufo N". Wɔ nkyerɛwee mu no, ɛtɔ mmere bi a wɔtwa saa asɛmti yi tiawa sɛ "HHJ" anaa "HH Ɔtemmufo N", nanso ɛnyɛ mmara kwan so nkyerɛwee mu. Wɔfrɛ ɔmantam atemmufo ne asɛnnibea atemmufo sɛ "Sir/Madam".

Wɔtaa frɛ atemmufo sɛ "Wo Som" wɔ England fa kɛse no ara. Wɔsan nso frɛ atemmufoɔ sɛ "Sir/Madam".

Scotland na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ Scotland Asɛnnibea ahorow mu no, wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛnnibea, Asɛnnibea Kunini a Ɛhwɛ Atɛntrenee So ne sheriff asɛnnibea ahorow no nyinaa din sɛ "M'Awurade" anaa "M'Awuraa" na wɔfrɛ wɔn "W'Awurade" anaa "Wo Awuraayɛ".

Wɔkasa kyerɛ asomdwoe asennibea ahorow no asomdwoe atɛntrenee mu atemmufo na wɔfrɛ wɔn "Wo Nidi".

Ireland atifi fam[sesa]

Ireland Atifi fam atemmu nhyehyɛe no te sɛ England ne Wales de no ara pɛ, na wɔde asɛnnibea a ɛkorɔn atemmufo di nsɛm sɛnea wɔyɛ wɔn a wɔwɔ England ne Wales no. Nanso, nsonsonoe kakraa bi wɔ hɔ wɔ gyinabea ahorow a ɛba fam no mu.

Wɔ Northern Ireland no, nea ɛne ɔmansin temmufo yɛ pɛ ne ɔmantam asennibea temmufo, na wɔka wɔn kasa na wɔde wɔn din to wɔn so sɛnea ɔmansin temmufo te wɔ England ne Wales no. Ɔmantam asennibea atemmufo mpanyimfo a wɔde wɔn ahyɛ Belfast ne Derry mantam asɛnnibea nkyekyem ahorow mu no wɔ abodin ahorow a ɛne Recorder of Belfast ne Recorder of Londonderry (anaa Derry), nanso wɔde wɔn kasa no sɛnea ɔmantam asennibea atemmufo afoforo kasa no. Wɔfrɛ ɔmantam temmufo bi a ɔte Mantam Asɛnnibea no sɛ "Wo Nidi".

Wɔfrɛ ɔmantam temmufo (atemmufo asɛnnibea) sɛ "Wo Som". Ɔtemmufo a ɔnyɛ ɔsɔfo, wɔ nsɛm a ɛwɔ hɔ no mu no, wɔsan frɛ no "Wo Som", na obetumi de din akyi nsɛm "LM" adi dwuma, s.e. "John Smith L. M.".[12] Nsɛm a Wɔka Kyerɛ

Amerika Atifi fam[sesa]

Canada na ɛyɛ fɛ[sesa]

Mpɛn pii no, wobetumi afrɛ Canada atemmufo tẽẽ, a egyina ɔmantam no so, sɛ "M'Awurade", "M'Awuraa", "Wo Nidi" anaa "Atɛntrenee" na wɔfrɛ wɔn wɔ ɔkwan a ɛfata so wɔ onipa a ɔto so abiɛsa no mu sɛ "Owura a Ɔwɔ Nidi no ( anaasɛ Madam) Ɔtemmufo 'Forename Surname'". Wɔ ɔkwan a ɛnyɛ mmara kwan so no, wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ Asɛnnibea Kunini bi mu sɛ "Ɔtemmufo 'Abusua Edin'", na ɛnyɛ "Ɔtemmufo 'Abusua Edin.'" Sɛ wɔka ho asɛm wɔ asɛnnibea bi gyinaesi mu a, wɔtaa twa atemmufo abodin ahorow no tiaa de akyi "J. ", sɛnea ɛbɛyɛ a wɔbɛfrɛ Ɔtemmufo Smith sɛ Smith J. Wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ asɛnnibea akɛse bi mu sɛ "M'Awurade" anaa "M'Awuraa".[13] Wɔ Ontario no, wɔntaa nka atemmufoɔ ho asɛm sɛ "M'Awurade" anaa "Me Awuraa", na mmom "Wo Nidi" nko ara wɔ Ontario Asɛnnibea Kunini no mu.[14] Kane no, na wɔde saa abodin ahorow yi nkyerɛase te sɛ Votre Honneur ("wo nidi") anaa Votre Seigneurie ("wo wurayɛ") di dwuma wɔ Franse kasa mu; ɛnnɛ, Monsieur le juge ne Madame la juge nkutoo na wɔde di dwuma wɔ aban kwan so. Wɔkyerɛ abodin "temmufo" ne "atɛntrenee" abien no nyinaa ase sɛ ɔtemmufo.

Mpɛn pii no, ɛfata sɛ wode asɛmfua "ɔtemmufo" bedi dwuma bere a woreka gyinabea bi a wɔammɔ ne din anaa nea ɛwɔ hɔ nyinaa ho asɛm, te sɛ "ɔtemmufo a odi asɛm no", anaasɛ bere a woreka asɛnnibea a ɛba fam anaa ɔmantam asɛnnibea te sɛ Ontario Asɛnnibea no muni bi ho asɛm nkutoo. Nea ɛka ho ne Ɔman Ba ​​Atemmufo a wɔfrɛ wɔn "Ɔtemmufo 'Edin'" nkutoo sɛnea wɔpaw wɔn sɛ Ɔman Bagua no gyinaesifo a wɔde wɔn ho no.

Te sɛ Amanaman Nkabom no mufo afoforo no, wɔfrɛ asomdwoe temmufo sɛ "Wo Som", na wɔfrɛ Asɛnnibea Kunini bi Owura "Owura". Ɛde besi December 7, 2018 no, wɔde Ontario Asɛnnibea Awuranom frɛ wɔn wɔ Borɔfo kasa mu sɛ "Wo Nidi" na wɔ Franse kasa mu sɛ "Votre Honneur" na ɛnyɛ "Owura" bio.

United States[sesa]

wɔ aman pii mu wɔ United States nyinaa no, wɔfrɛ ɔtemmufo sɛ "Wo Nidi" anaa "Ɔtemmufo" bere a odi asɛnnibea no anim no. "Ɔtemmufo" betumi ayɛ nea mmaranimfo ne adwumayɛfo taa de di dwuma kɛse, bere a ebia nea ɔde asɛm no kɔdan no anaa nea wɔde asɛm no kɔdan no no taa de emu biara di dwuma. Nea ɛda nsow ne sɛ, Asɛnnibea Kunini a ɛwɔ Los Angeles Mantam mu, asɛnnibea a ɛyɛ biako a ɛsen biara wɔ United States no wɔ mmara bi a ɛne sɛ wɔbɛfrɛ ɔtemmufo no sɛ "Wo Nidi" nkutoo bere a ɔwɔ asɛnnibea no, na ɛnyɛ "Ɔtemmufo", "Ɔtemmufo (din" da )", "ma'am", anaa "owura".[15] Eyi yɛ soronko kakra efisɛ wobu "Ɔtemmufo" ne "Ɔtemmufo (din)" anaa address ahorow a ɛte saa ara sɛ ɛfata na obu wɔ asennibea afoforo pii mu.

Wɔfrɛ Amerika Asɛnnibea Kunini no atemmufo, ne U.S. aman pii ne aman afoforo asennibea kunini atemmufo "atemmufo". Wɔfrɛ Amerika Asɛnnibea Kunini no atemmufo ne asɛnnibea afoforo Atemmufo sɛ "Atemmufo (din)". Wɔfrɛ United States Ɔtemmufo Panyin no wɔ ɔkwan a ɛfata so sɛ "Owura anaa Madam Ɔtemmufo Panyin" nanso wobetumi nso akyerɛ no na wɔafrɛ no "Ɔtemmufo Panyin (din)".

Mpɛn pii no, asɛnnibea akɛse no atemmufo nya dibea ahorow a ɛkorɔn sen atemmufo foforo biara a wɔwɔ tumidi bi mu, a asomdwoe ho ɔtemmufo, ɔtemmufo a okura polisifo asɛnnibea wɔ tumidi ahorow bi mu na ebia obetumi nso adi nsɛm nketenkete ne nsɛmmɔnedi ho asɛm. Nanso, New York Mantam no dan nhyehyɛe a wɔtaa yɛ yi. Wɔfrɛ asɛnnibea a edi kan a edi asɛm wɔ saa mantam yi mu no New York Asɛnnibea Kunini, na wɔfrɛ n'atemmufo "atemmufo". Asɛnnibea a ɛkorɔn a edi hɔ a wɔde asɛm kɔdan no ne Asɛnnibea Kunini, Appellate Division, a wɔsan frɛ n'atemmufo "atemmufo". Nanso, wɔfrɛ asɛnnibea kunini a ɛwɔ New York no New York Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea, a wɔfrɛ emufo "atemmufo".

Atemmufoɔ a wɔwɔ tumidie bi te sɛ New York ne New Jersey, a wɔdi ahwɛfoɔ, ahotosoɔ ne agyapadeɛ ho dwuma no, wɔfrɛ wɔn "surrogates".

Ɔtemmufo panyin, wɔ U.S. nneyɛe mu no, yɛ ɔtemmufo a wakɔ pɛnhyen a odi nsɛm a wɔapaw ama aban adwumakuw bi ho dwuma bere a wakɔ pɛnhyen, bere fa.

Ɛtɔ mmere bi a wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ tumidi ase anaasɛ wɔba fam wɔ U.S. mmara mu adwumayɛ mu sɛ atemmufo, ɛwom sɛ wɔ United States aban asennibea no, wɔfrɛ wɔn atemmufo de. Atemmufo a wɔhyɛ ase wɔ U.S. mmara mu adwumayɛ mu a wɔpaw wɔn wɔ asɛm biara mu, titiriw wɔ nsɛm a ɛsɛ sɛ wɔhwɛ adanse a ɛkɔ akyiri na ɛyɛ ɔbrɛ kɛse mu no, wɔtaa frɛ wɔn "awuranom" anaa "awuranom titiriw" na wɔwɔ tumi wɔ a asɛm pɔtee bi a wɔtaa gyina asɛm biara so kyerɛ.

Oceania[sesa]

Australia[sesa]

wɔ Australia no, mprempren wɔfrɛ atemmufo ne, efi afe 2007 no, atemmufo, a wɔwɔ tumidi ahorow nyinaa mu a Australia Asɛnnibea Kunini no ka ho sɛ "Wo Nidi". Wɔ mmara mu nsɛm mu no, wɔfrɛ wɔn "Ne/Ne Nidi" ne "Atemmufo a Ɔwɔ Nidi no Edin" (ma atemmufo a wɔwɔ asɛnnibea akɛse mu) anaa "ne Nidi Ɔtemmufo Edin" (ma asɛnnibea ahorow a ɛba fam). Wɔ mmara mu nsɛm akyi no, kasa a wɔde di dwuma wɔ ɔkwan a ɛfata so ne "Ɔtemmufo" (ma puisne atemmufo) anaa "Ɔtemmufo Panyin" (ma atemmufo atitiriw).

Asɛmti a wɔde ma puisne atemmufo dodow no ara ne "Atɛntrenee", a wɔatwa no tiaa wɔ mmara amanneɛbɔ ahorow a wɔde kɔma postnominal "J" bi mu, wɔ ɔkwan a ɛne "Edin J" mu. Wɔato Asɛnnibea Kunini no Atemmufo Panyin ne ɔman Asɛnnibea Kunini no din "Ɔtemmufo Panyin", a wɔatwa no tiaa wɔ mmara amanneɛbɔ ahorow a wɔde kɔma postnomial "CJ" mu. Wɔfrɛ atemmufo a wɔwɔ Ɔman Asɛnnibea Kunini ahorow a wɔwɔ Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no mu mpaapaemu soronko (New South Wales, Victoria, Queensland ne Western Australia) sɛ Atemmufo/Atemmufo a Wɔde Asɛm Kɔdan Asɛnnibea (a wɔatwa no tiaa "Edin JA"), bere a Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea no Titenani wɔfrɛ no "Ɔmampanyin" (wɔatwa no tiaa "Edin P").[16]

New Zealand na ɛyɛ fɛ[sesa]

Wɔ New Zealand no, atemmufo a wɔwɔ New Zealand Ɔmantam Asɛnnibea no taa frɛ wɔn "Ne/Ne Nidi" anaa "Owura/Awuraa". Wɔfrɛ atemmufo a wofi Asɛnnibea Kunini, Asɛnnibea a Ɛhwɛ Asɛm a Wɔde Kɔdan Asɛnnibea, ne Asɛnnibea Kunini no sɛ "Ɔtemmufo [Abusua Edin]". Wɔ asetena mu tebea mu no, ɛfata sɛ wɔde "Ɔtemmufo" di dwuma wɔ nsɛm nyinaa mu.[17]

Amerika Kesee Fam[sesa]

Brazil[sesa]

wɔ Brazil no, wɔfrɛ atemmufo kɛkɛ sɛ "Juiz" anaa "Juíza" (mmari ne mmea "ɔtemmufo") na wɔ amanne kwan so frɛ wɔn sɛ "Vossa Excelência" (lit. 'Wo Anuonyam', a wɔkyerɛ ase sɛ 'Wo Nidi') anaa " . Meritíssimo" ('Onuonyam', nanso wɔde di dwuma sɛ edinnsiananmu a wɔsan kyerɛ ase sɛ 'Wo Nidi'). Wɔfrɛ atemmufo a wɔka kuw bi ho wɔ Ɔman Asɛnnibea, anaa Ɔman Asɛnnibea no "desembargadores". Wɔfrɛ atemmufo a wɔte asennibea akɛse no mu (Supremo Tribunal Federal, Superior Tribunal de Justiça, Tribunal Superior do Trabalho, Superior Tribunal Militar ne Tribunal Superior Eleitoral) no "ministro" anaa "ministra" (mmari ne ɔbea kwan a wɔfa so yɛ "ɔsomfo") ne nso a wɔfrɛ no "Vossa Excelência".

Amanaman ntam asennibea ahorow[sesa]

Wɔ Amanaman Ntam Asɛnnibea no, wobetumi de abodin ahorow a wonyae wɔ aman a wofi mu no adi atemmufo anim.[citation needed]

Wɔfrɛ Amanaman Ntam Nsɛmmɔnedi Asɛnnibea atemmufo sɛ "ɔtemmufo".[citation needed]

Bible ne Israel atemmufo[sesa]

Bible mu Atemmufo Nhoma no di akannifo a wodi ntoatoaso a na wonim wɔn sɛ "atemmufo" (Hebri shortim שופטים) nanso – sɛ wɔde wɔn atemmu adwuma no to nkyɛn a – na wɔyɛ mmusuakuw akodi akannifo nso ho. Wɔde saa abodin yi nso paw Tete Carthage akannifo no. Nanso, wɔde asɛmfua koro no ara di dwuma wɔ Israel a ɛwɔ hɔ nnɛ no mu de kyerɛ atemmufo a wɔn dwumadi ne wɔn tumidi te sɛ nea ɛwɔ nnɛyi aman afoforo mu no. Wɔde asɛmfua koro no ara nso di dwuma wɔ nnɛyi Hebri kasa mu ma atemmufo wɔ akansi biara mu ne titiriw wɔ agumadi mu. Sɛnea ɛbɛyɛ a wɔbɛda nsow wɔ atemmufo atemmufo ne wɔn ho wɔn ho ho no, wɔde akansi no ko a wɔde bɛka ho wɔ asɛmfua "shofet" akyi wɔ construct tebea no mu (e.g. "shofet kaduregel" שופט כדורגל, a ɛkyerɛ ankasa ne "bɔlbɔ temmufo").