Boahene Yeboah-Afari

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu
Boahene Yeboah-Afari
Brong Ahafo Regional Minister
Bere
1958–1959
ƆmanpanyinDr. Kwame Nkrumah
OdikanfoNew
AnanmusiniStephen Willie Yeboah
Minister for Communication and Works
Bere
June 1956 – 1957
ƆmanpanyinDr. Kwame Nkrumah
Minister for Food and Agriculture (Ghana)
Bere
July, 1956 – September, 1956
ƆmanpanyinKwame Nkrumah
Member of Parliament for Sunyani East[1]
Bere
1951–1962
Ne ho asɛm
Awo bere
Kwame Boahene Yeboah-Afari

(1920-11-13)13 November 1920
Gold Coast (British colony)
Owu bere22 May 1996(1996-05-22) (aged 75)
CitizenshipGhanaian
Sukuu a w'akɔAbuakwa State College

Kwame Boahene Yeboah-Afari (wɔ woo no November da a ɛtɔ so 13 afe 1920- owui wɔ May da etɔ 22 afe 1996) yɛ kane adekyerɛfo ne amanyɔni. Ɔsoom sɛ saofo wɔ asoe ahorɔw pii wɔ Ghana adehyeman a edikan no mu , na ɔsoom sɛ kuadwuma soafo a odikan ne Bono ne Ahafo Mnatam mu Soafo a odikan. Ɔsan nso soom sɛ mmarahye baguani a ogyina hɔ ma Sunyani Apuei abatoɔ mpesoa so.

Ne mmɔfrase ne Nhomsua[sesa]

Wɔ woo Yeboah-Afari wɔ November da ɛtɔ 13,afe 1920 mu a n’awofo ne Nana Yeboa-Afari II a ɔyɛ Dormaa dehyɛɛ. Ɔkɔɔ ntoa sukuu wɔ Abuakwa State College ma no wie wɔ afe 1974 mu.

Nnwuma[sesa]

Bre a owie ntoaso sukuu no, ɔosan n’akyi kɔɔ Bono ne Ahafo Mantam mu kɔboa maa wɔ san pagyaa ntoaso sukuu a ɛne Dormaa senior High (kane Dormaa State College) a agu no sii ne nanso biom wɔ Dormaa, Sukuu no hyehyefo ne Owuare Oppong ne owura Yeboah a wɔn nyinaa firi Dormaa. Sukuu no hyehyɛfo no paw no sɛ ɔkwankyerɛfo wɔ sukuu no mu bre a ɔkwnakyerɛfo no a odikan no de n’adwuma too hɔ esiane sɛ na British aban no mansin ananmusini   de Ahunahuna aba ne so nti, aban no ananmusini a ɔwɔ mansin no mu sii so dua sɛ enni aban no nhyehyɛ mu sɛ wobesi saa suapɔn no. Yeboah-Afari hyɛɛ sukuu no ase biom wɔ January da a ɛtɔ 8, afe 1948 mu, na ɔde asuafo miensa na ehyee ase. Ɔsoom se ɔkwankyerefo, adekyerefo, sikasohwefo ne ɔsomafo.

Ɔne Dr Kwame nkruma a na saa bre no ɔyɛ ɔkyerɛwfo ma amanyokuo United Gold Coast Conventions no benyaa ayɔnkofa a ɛmu yɛ den bre a wohyehyɛɛ amnyokuo no asoe a ɛwɔ Dormaa na wɔyee no ɔkyerɛwfo no. Saab bre no, na Dr. Kwame Nkruma ahyehyɛ sukuu a ɛne Ghana National College wɔ Kumasi ɛmfa ho sɛ na abrofo aban no ne no nnye adwen no, Yeboa Afari hyiaa bre a na ɔwɔ Kumasi no ne twetwee nkomo faa ohaw a no ɔfa mu wɔ ne sukuu no mu, ɔka kyere no  sɛ ebeyeyie a anka Nkrumah nsɔ sukuu no mu na ɔnyɛ no sɛnea ɔyɛɛ Ghana National College no .

Amanyɔkuo[sesa]

Yeboah-Afari yɛ kane nkabom kuo a ɛne Brong Kyempem Federation (BKF) a akyire wɔsesaa no yɛɛ no Brong Kyempem Council no mu ni; na kuo no bae ne sɛ wode bɛboa Bono man mpontuo. Ɔbehyɛɛ Nana Agyemang Badu I a na ɔyɛ Dormaa manhene no anan mu bre a otuu kwan kɔɔ United Kingdom sɛ ɔkɔ toaa n’adesua so wɔ University no. Wɔ afe 1951 mu no, wɔpaw no sɛ mmarahyɛ baguani a ogyina hɔ ma Sunyani Apui mpɛsoa so wɔ amanyɔkuo Conventions People’s Party din mu.Mfie nnum akyi no, wɔpaw no Kwadwuma so Soafo a odikan wɔ, eyi ma no bɛyɛɛ Soafo a osua koraa (mfie 35) Nkruma aban mu.

Wɔ Sepotember afe 1956 mu no, wɔpaw no sɛ soafo a ɔhwɛ nkitahodie ne nwuma so. Wɔ ne bre so wɔ aban mu no, ɔboaa ma wɔhyehyɛɛ nwumakuo a ɛne kane Ghana Aiways Corperation ne State Transport Corperation (STC). Ɔyɛɛ Soafo a onni asoe wɔ afe 1957 mu.Wɔ june afe 1958 mu no, wɔpaw no soafo abediakyire wɔ Ashanti Atɔe mantam mu, wɔ saa afe no ara mu bre wɔtee Bono ne Ahafo mantam no , wɔpaw no sɛ Mantam no mu Soafo. Sɛ soafo a ɔwɔ Bono ne Ahafo Mantam no mu, ɔboaa ma wɔhyehyɛɛ ntoaso sukuu a ɛne Sunyani secondary school no. Ne bre so na wɔpaw fakoo a ɛsɛ sɛ Sunyani wiemhyɛnbea ne asraafo asoe no si. Ɔsoom Bono ne Ahaofo mantam no mu soafo kosii afe 1959 bre wode Stephen Wille Yeboah bɛhyɛɛ n’anan mu. Wɔ June da ɛtɔ so 29 afe 1962 mu no, wɔde no too afiase bebro bosome 12 na eyi ma no yɛɛ den sɛ ɔbɛpre Sunyane Atɔe abatoɔ mpɛsoa mmarahyɛ bagua agua no.

N'asetena na owuo[sesa]

Ghanani Nsemkyereni Ajoa Yeboah-Afari yɛ ne ba. Owuu wɔ may da a ɛtɔ so 22, afe 1966.

Nkekaho[sesa]

  1. "Parliamentary debates; Official Report, Part 1". Ghana Publications Corporation. 1960: iv. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  2. Nhwɛsoɔ:Cite magazine