Jump to content

Restitution and Spiritual Healing in South African Repatriation Rituals

Ɛfi Wikipedia

Wɔatwerɛ nsɛm wei wɔ Asante Twi mu

Nnipa nnompe ne nnoɔma kronkron a wɔde kɔ South Africa no nyɛ mmara mu anaa amanyɔsɛm mu asɛm kɛkɛ - ɛyɛ honhom mu asɛm a emu dɔ. Wɔ South Africafo akuw pii mu, titiriw wɔn a wɔyɛ amammerɛ ne wɔn a kan na wɔhyɛ wɔn so no, ɛsɛ sɛ wɔsan de honhom fam ayaresa ne amammerɛ mu mpatayɛ ho amanne ka ho. Wɔ saa tebea yi mu no, sɛ wɔsan de obi kɔ ɔman foforɔ so a, ɛma ɛyɛ ade kronkron a wɔde si n'ani so sɛ wɔbɛsan ama nea wawu no anya nidi bio na wɔasan asa nnipa a wɔfaa nnɛɛmmafoɔ nnisoɔ ne nnipa mu nyiyim berɛ mu basabasayɛ mu no yare.

Abakɔsɛm: Nnipa a wɔaka no ne nkoatɔ a ɛkɔɔ so wɔ nkyirimma berɛ mu

[sesa]

Wɔ afeha a ɛto so 19 ne 20 no mu no, nneduaban mu nyansahufoɔ, nnipa ho animdefoɔ, ne wɔn a wɔboaboa nneɛma ano no yii South Africafo nnompe fii hɔ - mpɛn pii no, wɔamma wɔn kwan amma wɔansua anaa wɔankɔkyerɛw wɔ Europa tete nneɛma akorae. Ná saa nnipa yi mu pii yɛ aban basabasayɛ, nnipa mu nyiyim, ne nnuruyɛ mu nhwehwɛmu ho asodifo. Ne titiriw no, Sarah Baartman, a ɔyɛ Khoekhoe ɔbea a wɔdaa no adi wɔ Europa sɛ "freak show" ahwehwɛde no, abɛyɛ sɛnkyerɛnne kwan so ahwehwɛde a wɔde yɛɛ Afrikafo nipadua no[1].

Wɔsan de ne nnompe baa South Africa wɔ afe 2002 mu na wosiee no wɔ Eastern Cape, wɔ bere tenten a wɔde yɛɛ amanyɔsɛm ne adwenkyerɛ ho adwuma no akyi. Ná amanne a ɛwɔ asɔre no mu ne amanne ahorow a wɔyɛ wɔ asɔre no mu no ka ho, na na wɔhyɛ honhom fam nnoɔma a ne san a ɔbɛba no kyerɛ no mu den[2].

Amanneɛ ahodoɔ a wɔde yɛ ayaresa ne atɛntenenee

[sesa]

South Afrikafoɔ a wɔsan kɔ wɔn man mu no yɛ wɔn amanne ahorow a ɛne ɔmanfo a wɔpɛ sɛ wɔsan ba wɔn man mu no hyia. Saa amanne ahorow yi yɛ nnoɔma pii:

  1. Agyanom a Wɔawuwu no Akogyegye: Mpɛn pii no, wɔtaa fi afahyɛ ahorow a wɔde gye awufo no ase ase, a mpanyimfo ne abusuafo no gye awufo no honhom tom na wɔsan ba wɔn nkyɛn. Saa nneyɛe yi si so dua sɛ na wɔn nananom ne wɔn ntam abusuabɔ no atetew bere a na wɔn amammerɛ retwetwe wɔn no[3].
  2. Ahotew ne ahotew: Atetesɛm mu ayaresafo (sangomas) ne honhom fam akannifo yɛ ahotew ho amanne ahorow de tew awufo, mpɔtam hɔfo, ne asase no ho. Wobu saa nnwuma yi sɛ ɛho hia na ama wɔn a wɔawu ne wɔn a wɔte ase anya asomdwoeɛ[4].
  3. Asɛnka ne Ɔsom a Wɔde Hyɛ Afoforo Nsa: Asɛnka a etwa to no fa honam fam ne sɛnkyerɛnne kwan so akatua a wɔde ma - bɔne a wɔayɛ a wogye tom, kyɛwpa a wɔde ma, ne awufo a wɔde nidi sie wɔn wɔ wɔn mpɔtam no.

Ɛnyɛ honhom fam ne amammerɛ mu asɛyɛde ahorow nko na saa amanne ahorow yi di ho dwuma, na mmom ɛboa ma wodi atɛntrenee ho dwuma, na ɛyɛ nkate fam ne awo ntoatoaso ntam ayaresa.

Asɛm a wɔasua afa South Afrika asetena mu afahyɛ ahodoɔ ho

[sesa]

Sarah Baartman (2002)

[sesa]

Bere a ɔsan fii France bae no, ɔman no nyinaa ho dwiriw wɔn. South Africa aban no kaa ne sie no ho asɛm sɛ ɔman no dwumadi, na Ɔmanpanyin Thabo Mbeki maa ɔkasa de kyerɛe sɛ ɔgye tom sɛ abibifahodie yɛ nyansahu na ɔsan nso kaa Khoekhoefo amammerɛ ho asɛm[1].

South Afrikafoɔ nkron a wɔfiri Austria (2022)

[sesa]

Wɔ afe 2022 mu no, wɔsan de South Africafo akwaa nkron a wɔfaa wɔn bere a na wɔyɛ nnommumfa akwantu no, na wɔde too Natural History Museum a ɛwɔ Vienna no. Wɔn a wɔsan baa wɔn man mu no, na wɔyɛ wɔn amanne ahorow, na Sport, Adwinne ne Amammerɛ Dwumadibea no sii dwuma a amanne mu akannifo di no so dua wɔ akwankyerɛ a wɔde ma wɔn no mu[5].

Aban ne ɔmanfoɔ ntam ayɔnkofa

[sesa]

South Africa's Department of Sport, Arts and Culture, nam ne Repatriation and Restitution Programme so ne aburokyirefo, amammerɛ mu atumfoɔ, ne amanaman ntam tete nneɛma akorae bom yɛ adwuma de hwehwɛ nnipa nnompe, san de wɔn ba, na wɔsan de wɔn sie. Saa ayɔnkofa yi gyina amammerɛ ho obu, honhom mu nteaseɛ, ne ɔman no mu nnipa a wɔboa ma wɔsan de nneɛma no ma[6][7].

Saa kwan yi gye tom sɛ ɔmampɛ ne apartheid ho ayaresa nyɛ mmara mu anaa sikasɛm mu nkutoo - ɛyɛ honhom mu ne amammerɛ mu. Ɔman no nam amanfo a wɔde wɔn ho hyehyɛ amanne ahorow mu ne gyinae a wɔsi ho no so hyɛ asomdwoe ne ɔman no biakoyɛ ho nkuran.

Mmoano

[sesa]

Wɔ South Africa no, ɔdan a wɔde nkurɔfo ba wɔn man mu no nyɛ honam fam nnompe a wɔsan de ba wɔn man mu kɛkɛ - ɛyɛ honhom fam nsiesie, amammerɛ mu atɛntrenee, ne ɔman no ayaresa. Afahyɛ ahorow a wɔyɛ wɔ saa kwan yi so no ma nkurɔfo nya gyidi ahorow, ɛma wɔn nananom di wɔn ho ni, na ɛboa ma ɔman bi a ɛda so ara rehyia ne amammerɛ mu nkɛntɛnso bɔne no nya akomatɔyam. Bere a wɔsan de nnompe pii ba no, saa amanne ahorow yi bɛkɔ so adi dwuma titire wɔ akwantuo a South Africa reyɛ de akɔma wɔn a wɔn ho aka no.

Mmeaeɛ a menyaa mmoa firiiɛ

[sesa]
  1. 1.0 1.1 Clifton Crais, Pamela Scully (2021-10-12), Sara Baartman and the Hottentot Venus, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-23835-7, retrieved 2025-07-02
  2. John Gilmore (2007-03-19), "Baartman, Sarah", African American Studies Center, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-530173-1, retrieved 2025-07-02
  3. Ndlovu Sifiso Mxolisi (2020-12-01), "Russia and South Africa: Historical Memory. Part 1", Journal of the Institute for African Studies, pp. 18–32, doi:10.31132/2412-5717-2020-53-4-18-32, retrieved 2025-07-02
  4. Jean Comaroff, Harriet Ngubane (1978-09), "Body and Mind in Zulu Medicine: An Ethnography of Health and Disease in Nyuswa-Zulu Thought and Practice.", Man, vol. 13, no. 3, p. 491, doi:10.2307/2801962, ISSN 0025-1496, retrieved 2025-07-02 {{citation}}: Check date values in: |date= (help)
  5. Y Pillay, I Sanne, T Carter, R Narwal, P Chituku, R Naidoo, D Moonasar, R Morewane (2022-05-31), "Recovery and transforming the South African health system", South African Medical Journal, vol. 112, no. 5b, pp. 384–387, doi:10.7196/samj.2022.v112i5b.16055, ISSN 0256-9574, retrieved 2025-07-02{{citation}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  6. Maximilian Felix Chami (2024-09), "Restitution and Repatriation of Ancestral, Human Remains from Colonial Contexts in Tanzania", Journal of African Diaspora Archaeology and Heritage, vol. 13, no. 3, pp. 261–280, doi:10.1080/21619441.2024.2425899, ISSN 2161-9441, retrieved 2025-07-02 {{citation}}: Check date values in: |date= (help)
  7. HOME - SAHRA 2025 (in American English), retrieved 2025-07-02