Agoprama

Ɛfi Wikipedia
Wɔakyerɛw nsɛm yi wɔ Akuapem kasa mu

Agumadibea (agumadibea dodow bi anaa agumadibea) [1] yɛ beae anaa beae a wɔyɛ (dodow no ara) abɔnten agumadi, kɔnsɛt, anaa nsɛm afoforo na ɛyɛ afuw anaa agoprama a wɔde ɔdan a ɛwɔ ntoatoaso a wɔayɛ sɛ ɛbɛma bɛhwɛadefo agyina hɔ atwa ho ahyia no fa bi anaa ne nyinaa anaasɛ wobɛtra ase ahwɛ adeyɛ no.[2]

pausanias kae sɛ bɛyɛ mfe ɔha fa no, adeyɛ biako pɛ a ɛkɔɔ so wɔ tete Helafo Olimpik afahyɛ no ase ne mmirikatu a na ɛyɛ agumadibea a ɛwɔ Olimpia no tenten biako, faako a asɛmfua "agumadibea" no fii ase no.

Agumadibea ahorow a anyɛ yiye koraa no nnipa 10,000 betumi atra mu no mu dodow no ara yɛ fekuw bɔɔlbɔ. Agumadibea afoforo a agye din ne gridiron bɔɔlbɔ, baseball, kriket, rugby mmara ahorow, field lacrosse, bandy, ne anantwinini akodi. Wɔde agumadibea akɛse pii nso yɛ kɔnsɛt ahorow.

Edin no Farebaeɛ[sesa]

stadium" yɛ Latin kasa mu Hela asɛmfua "stadion" (στάδιον), tenten susudua a ɛne nnipa anammɔn 600 tenten yɛ pɛ.[3] Sɛnea nan tenten sesa no stadion tenten pɔtee gyina tenten pɔtee a wogye tom no so ma nan 1 wɔ beae ne bere bi mu Ɛwom sɛ wɔ nnɛyi nsɛm mu no, agumadibea 1 = anammɔn 600 (mita 180) de, nanso wɔ abakɔsɛm mu tebea bi mu no ebetumi akyerɛ ankasa tenten a ɛkɔ soro kodu 15% kɛse anaa ketewaa bi.[4]

Romafo susudua a ɛne no sɛ, agumadibea no, wɔ tenten a ɛte saa ara – bɛyɛ mita 185 (anammɔn 607) – nanso sɛ́ anka wɔbɛkyerɛkyerɛ mu wɔ anammɔn mu no, wɔde Romafo gyinapɛn passsus dii dwuma de kyerɛkyerɛɛ mu sɛ ɛyɛ kwan a ɛyɛ 125 passūs (akwan abien).

Engiresifo a wɔde agumadibea di dwuma no fi nneɛma a wɔayɛ no ntoatoaso a atwa Romafo kwan bi a ne tenten te saa ho ahyia no mu.

Nsɛm asekyerɛ nhoma dodow no ara de agumadibea ne agumadibea nyinaa ma sɛ Engiresi kasa mu dodow kabea a ɛfata.

Abakɔsɛm.[sesa]

agumadibea a akyɛ sen biara a wonim ne Agumadibea a ɛwɔ Olympia wɔ Greece, faako a na wɔyɛ tete Olimpik Agumadi no fi 776 A.Y.B. Mfiase no na Agumadi no yɛ adeyɛ biako, mmirikatu a wɔde tu mmirika wɔ agumadibea no tenten mu.

Wɔahu Helafo ne Romafo agumadibea ahorow wɔ tete nkurow pii mu, ebia nea agye din sen biara ne Domitian Agumadibea a ɛwɔ Roma no.

Tete Panathenaic Agumadibea a wɔatutu na wɔayɛ no foforo no yɛɛ Olimpik Agumadi no a wɔbɔɔ mmɔden sɛ wɔbɛsan akanyan no wɔ 1870[5] ne 1875 mu ansa na wɔreyɛ nnɛyi Olimpik Agumadi a edi kan wɔ 1896 mu, 1906 Intercalated Agumadi, ne nsɛm bi a esisii wɔ 2004 Awɔw Bere mu Olimpik Agumadi no mu. Ná agumadibea no a wotutuu na wosiesiee no yɛ Hela ɔman ayamyefo Evangelos Zappas agyapade no fa, na ɛno ne tete agumadibea a edi kan a wɔde dii dwuma wɔ nnɛ mmere yi mu.

Beaeɛ a me nya firiɛ[sesa]

  1. http://dictionary.reference.com/browse/stadium
  2. https://en.m.wikipedia.org/wiki/Nussli_Group
  3. CITATION [4] Στάδιον, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  4. A Brief History of the Olympic Games by David C. Young, p. 20